ALKOL KULLANMA İSTEĞİNİN (CRAVING) MEKANİZMASI

Ahmet Türkcan

ALKOL KULLANMA İSTEĞİNİN (CRAVING) MEKANİZMASI

Yazarlar

Ahmet Türkcan Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Anahtar Kelimeler:

Alkol- istek- bağımlılık- mekanizma- model

Özet

Bu yazıda, araştırmacıların son yıllarda geliştirmiş oldukları ve "alkol kullanma isteği" (AKÎ)'nin klinik görünümü ve altında yatan mekanizmayı açıklamaya . yönelik çeşitli AKİ modelleri gözden geçirilmektedir. Son 10 yılda, AKİ'yi açıklamada çok sayıda teorik model kullanılmıştır. Bu mekanizmaların daha iyi anlaşılması, alkol bağımlılığı tedavisinde kullanılan davranışçı ve farmakolojik yaklaşımların niteliğini yükseltebilir. Fenome- nolojik yaklaşıma göre AKİ, alkol bağımlılığının bir görünümüdür. AKİ'yi açıklayan geleneksel model ise, öncelikle klasik ve edimsel koşullanma kavramına dayanmaktadır. Bununla birlikte, son yıllarda, araştırmacılar AKİ' nin kavramsallaştırılmasında bilişsel yaklaşımları da kullanmaktadırlar. Nörobiyolojik ve beyin görüntüleme çalışmaları, AKİ'de etkili olan çok sayıda nörotransmitter ve beyin bölgelerini göstermiştir. Bu veriler bir nöroanatomik modelin geliştirilmesini sağlamıştır. AKİ'yi açıklayan nöroadaptif model, süreğen bir biçimde alkole maruz kalmanın beyin hücre işlevlerinde değişikliklere yolaçtığını ileri sürmektedir. Bu yazının son bölümünde, AKİ'nin ölçülmesinde halen kullanılan ve yeni yaklaşımlar da gözden geçirilmiştir.

Kaynaklar

Anton R.; "What is craving? Models and implications for treatment", Alcohol Research & Health 1999;3:165-173.

Tiffany S. T.; "Cognitive concepts of craving", Alcohol Research & Health 1999;3:215-224,

Meyer R, E.; "Craving: what can be done to bring the insights of neuroscience, behavioral science and clinical science into synchrony", Addiction 2000;Suppl 2:219-227,

Monti P, M„ Rohsenow D, J„ Hutchison K. E,; "Toward bridging the gap between biological, psychobiological and psychosocial models of alcohol craving" Addiction 2000;Suppl 2:229236.

Litt M. D., Cooney N. L.; "Inducing craving for alcohol in the laboratory", Alcohol Research & Health 1999;3:174-178.

Lowman C., Hunt A. W., Litten R. Z„ Drummond D. C.; "Research perspectives on alcohol craving: an overview, Addiction 2000; Suppl 2:45-54

Drummond D. C.; What does cue-reactivity have to offer clinical research?", Addiction 2000;Suppl 2:129144.

Tiffany S. T, Conklin C. A.; "A cognitive processing model of alcohol craving and compulsive alcohol use", Addiction 2000;Suppl 2:145-153.

Niaura R.; "Cognitive social learning and related perspectives on drug craving", Addiction 2000;Suppl 2:155163.

Grace A. A.; "The tonic/phasic model of dopamine system regulation and its implications for understanding alcohol and psychostimulant craving", Addiction 2000;Suppl 2:119-128.

Robinson T. E, Berridge K.; "The psychology and neurobiology of addiction: an incentive- sensitization view", Addiction 2000;Suppl 2:91-117.

Roberts A. J, Koob G. E; "The neurobiology of addiction", Alcohol Research & Health 1997;2:101-106.

Drobes D. J. D„ Thomas S. E.; "Assessing craving for alcohol", Alcohol Research & Health 1999;3:179-186.

Sayette M„ Shiffman S, .Tiffany S. T„ Niaura R, S„ Martin C. S„ Shadel W, G.; "The measurement of drug craving", Addiction 2000;Suppl 2:189210,

Tiffany S. T„ Carter B. L„ Singleton E. G.; "Challenges in the manipulation, assessment and interpretation of craving relevant variables", Addiction 2000;Suppl 2:177-187.

Drummond D. C, Litten R. Z., Lowman C„ Hunt W.A.; "Craving research: future directions", Addiction 2000;Suppl 2:247-255.

Anton R. E; "Obsessive-compulsive aspects of craving: development of the Obsessive Compulsive Drinking Scale", Addiction 2000;Suppl 2:211-217.

National Insitute on Alcohol Abuse and Alcoholism; "Cognitive-Behavioral Coping Skills Therapy Manual". NIH Publication, No: 94-3724, 1999,

Türkcan A., Coşkun B„ Ilem E., Çakmak D.; "Alkol bağımlılarında bir tedavi programının 3 aylık izlem sonuçları", Bağımlılık Dergisi 2001;l(2):30-34.

Volpicelli J. R., Rhines K, C., Rhines J. S.; "Naltrexone and alcohol dependence", Arch. Gen. Psychiatry 1997;54:737-742.

Swift R. M.; "Drug therapy for alcohol dependence", The new Eng-land Journal of Medicine 1999;340( 19): 1482-1490.

Türkcan A., Canbek ö.; "Alkol bağımlılığının tedavisinde naltrekson", Türk Psikiyatri Dergisi 2000;3(ll):220-228,

Ait-Daoud N., Johnson B. A., Prihoda T. J., Hargita I. D.; "Combining ondansetron and naltrexone reduces craving among biologically predisposed alcoholics: preliminary clinical evidence", Psychopharmacology (Berl) 2001; 154 (l):23-7.

Abrams D- B.; "Transdisciplinary concepts and measures of craving: commentary and future directions", Addiction 2000;Suppl 2:237-246.

ALKOL KULLANMA İSTEĞİNİN (CRAVING) MEKANİZMASI