MADDE BAĞIMLILIĞINDA AHLAKİ YARGININ ÖNEMİ

Mehmet Aykut Erk; Sunay Fırat

MADDE BAĞIMLILIĞINDA AHLAKİ YARGININ ÖNEMİ

Yazarlar

Mehmet Aykut Erk Çukurova Üniversitesi, Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü, Bağımlılık Anabilim Dalı
Sunay Fırat Çukurova Üniversitesi, Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü, Bağımlılık Anabilim Dalı

Anahtar Kelimeler:

madde kullanımı- madde bağımlılığı- ahlaki gelişim düzeyi- ahlaki yargı

Özet

Madde kullanımı gibi riskli davranışlar, bireylerin ahlaki gelişimi ve etik değerleri bakımından bu davranışlardan nasıl etkilendiği önemli tartışma konularından birisidir. Psikoaktif ya da uyuşturucu madde kullanımı bireyler için kimi zaman önemli bir halk sağlığı sorunu, kimi zaman ise güvenlik sorunu olarak tartışmaya açık bir durum olarak nitelendirilmektedir. Bu çalışmada madde bağımlılığında ahlaki yargının önemini incelemek amaçlanmıştır. Adölesanlarda ve genç yetişkinlerde görülen madde kullanımının veya madde kullanım bozukluğunun bireylerin ahlaki gelişimlerinden nasıl etkilendiğini ve ahlaki teorilere göre nasıl ele alındığını literatür temelli incelemek ve psikoaktif ya da uyuşturucu madde kullanıcılarının veya madde kullanım bozukluğunun sağaltım çalışmalarına (bireysel rehabilitasyon ve tedaviler, sosyal uyum sürecinde bireylerin topluma yeniden entegrasyonlarının sağlanması vb.) farklı bir bakış açısı oluşturarak katkıda bulunulabilmektir. Bireylerin ahlaki gelişim düzeyleri ile madde kullanımı, antisosyal davranışlar vb. gibi riskli davranışlarının yüksek düzeyde ilişkili olduğu düşünülmektedir. Riskli davranışlar bireyi doğrudan etkilediğinde kişisel bir tercih olarak kabul edilirken, antisosyal davranışlar gibi çevreyi ve toplumu direkt ya da dolaylı etkileyen davranışlar ahlaki olarak nitelendirilmektedir. Sonuç olarak, madde kullanım bozukluğu ve diğer riskli davranışların tedavi ve rehabilitasyonu sırasında bireyin istendik davranış değişikliği gösterebilmesi için gerekli olan kaynağın yine bireyin kendisinde saklı olduğu unutulmamalıdır.

Kaynaklar

Higgins A, Power C, and Kohlberg L. The relationship of moral judgment to judgments of responsibility. Gewirtz G, Kurtines W. (editors). Morality, moral development, and moral behavior: basic issues in theory and research, New York: John Wiley & Sons, 1984: 74-106.

Power FC, Higgins A, Kohlberg L. Lawrence Kohlberg’s approach to moral education. New York: Columbia University Press, 1989.

Berkowitz MW, Guerra N, Nucci L. Sociomoral development and drug and alcohol abuse. Kurtines WM, Gewirtz JL. (editors). Handbook of moral behavior and development: Vol. 3. Application, Hillsdale, NJ: Erlbaum, 1991; 35-53

Berkowitz MW, Begun AL, Zweben A, et al. Assessing how adolescents think about the morality of substance use. Drugs Society 1995; 8: 111–124.

Erikson EH. Childhood and society. New York: Norton, 1950.

Hill JP, Holmbeck GN. Attachment and autonomy during adolescence. Ann Child Dev 1986; 3: 145– 189.

Windle M. A longitudinal study of antisocial behaviors in early adolescence as predictors of late adolescent substance use: gender and ethnic group differences. J Abnorm Psychol 1990; 99: 86–91.

Dryfoos JG. Adolescents at risk: a summation of work in the field: programs and policies. J Adolesc Health 1991; 12: 630–637.

Kohlberg L. Essays on moral development: Vol. 2. The psychology of moral development. San Francisco: Harper and Row, 1984.

Kohlberg L, Candee D. The relation of moral judgment to moral action. Kurtinez W, Gewirtz J. (editors). Morality, moral behavior, and moral development. New York: John Wiley & Sons, 1984; 52: 73

Kohlberg L. Stage and sequence: The cognitive-developmental approach to socialization. Rand McNally, 1969.

Nucci L, Guerra N, Lee J. Adolescent judgment of the personal, prudential, and normative aspects of drug usage. Dev Psychol, 1991; 27: 841–848.

Szasz TS. The ethics of addiction. J Drug issues, 1972; 2(1): 42-49.

Blasi A. Bridging moral cognition and moral action: a critical review of the literature. Psychol Bull, 1980; 88: 1–45.

Einstein S. Intervention models for adaptation in a world of chemicals: A values approach. Int J Addict, 1985; 20: 795-802.

Vaillant GE, Milofsky ES. The etiology of alcoholism: A prospective viewpoint. Am Psychol, 1982; 37: 494-503.

Brook RC, Whitehead PC. Values of adolescent drug abusers. Int J Addict, 1983; 18: 1-8.

Jennings WS, Kilkenny R, Kohlberg L. Moral-development theory and practice for youthful offenders. Laufer W, Day J (editors). Personality theory, moral development, and criminal behavior Lexington, MA: Lexington Books, 1983: 281-355

Alterman AR, Druley KA, Connolly R, Bush D. A comparison of moral reasoning in drug addicts and nonaddicts. J Clin Psychol, 1978; 34: 790-794.

Haan N, Stroud J, Holstein C. Moral and ego stages in relationship to ego processes: A study of "hippies". J Pers, 1973; 41: 596-612

Kuther TL, Higgins-D'Alessandro ANN. Bridging the gap between moral reasoning and adolescent engagement in risky behavior. J Adolesc, 2000; 23(4): 409-422.

Vaughn L. Doing Ethics: Moral Reasoning and Contemporary Issues. 4.Baskı, New York: WW Norton & Company, 2015: 350-379

Horney K. Neurosis and Human Growth. London: Routledge. 1951.

May R. Freedom and Destiny. New York, NY: Basic Books. 1981.

Rogers CR. On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy. London: Constable, 1961.

Yalom ID. Existential Psychotherapy. New York, NY: Basic Books, 1980.

Robinson SR. Moral Reasoning and Authenticity in Paraprofessional and Professional and Recovering and Non-recovering Addiction Counselors. New Orleans: University of Holy Cross, School of Counseling Faculty, 2018.

MADDE BAĞIMLILIĞINDA AHLAKİ YARGININ ÖNEMİ