MADDE BAĞIMLILIĞI VE İNSAN EVRİMİ

Elif Mutlu

MADDE BAĞIMLILIĞI VE İNSAN EVRİMİ

Yazarlar

Elif Mutlu Yeni Yüzyıl Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

Bağımlılık nörobiyolojisi- evrim teorisi- evrimsel psikoloji- koevrim- madde bağımlılığı

Özet

Madde bağımlılığı, günümüzde insan toplumunu derinden ve çok yönlü olarak etkileyen en önemli problemlerden birisidir. Farklı amaçlarla bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı tarihte ilk insan topluluklarının yaşadığı dönemlere kadar uzanmaktadır. Tarih boyunca; psikotropik bitkiler ile insanoğlu arasındaki koevrim süreci, bu sürecin insan organizması üzerinde bıraktığı izler, omurgalı canlılarda amigdala gibi bağımlılık ilişkili beyin yapılarının gösterdiği değişimler ve bağımlılık sürecinde işleyen nöroadaptasyon mekanizmaları incelendiğinde, madde bağımlılığının evrimsel boyutu konusu da gündeme gelmektedir. Evrim sürecine tabi olan bir canlı olarak insanoğlunun bu davranışı da evrimsel perspektiften değerlendirildiğinde; belirli adaptasyon, doğal seçilim ve hayatta kalım mekanizmalarının madde bağımlılığı sürecinde aktif rol alan mekanizmalar ile benzerlik gösterdiği görülmüştür. Bu çalışma ile, madde bağımlılığı davranışının günümüze kadar ne tür mekanizmalarla korunmuş olduğunu incelemek; böylece bağımlılık konusuna yeni bir bakış açısı getirmek amaçlanmıştır.

Kaynaklar

Kimura M, Higuchi S. Genetics of alcohol dependence. Psychiatry Clin Neurosci. 2011;65(3):213–25.

Engin E, Savasan A. Investigation of factors affecting the process of psychotherapy of alcohol dependents. J Psychiatr Nurs. 2012;3(2):75–9.

Gordon AJ, Zrull M. Social networks and recovery: One year after inpatient treatment. J Subst Abuse Treat. 1991;8(3):143–52.

Evren C. Sosyal anksiyete bozukluğu ve alkol kullanım bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2010;2(4):473–515.

Bradizza CM, Stasiewicz PR, Paas ND. Relapse to alcohol and drug use among individuals diagnosed with co-occurring mental health and substance use disorders: A review. Clin Psychol Rev. 2006;26(2):162–78.

Gregory RJ, Chlebowski S, Kang D, Remen AL, Soderberg MG, et all. A controlled trial of psychodynamic psychotherapy for co-occurring borderline personality disorder and alcohol use disorder. Psychother Theory, Res Pract Train. 2008;45(1):28–41.

Hasin DS, Stinson FS, Ogburn E, Grant BF. Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV alcohol abuse and dependence in the United States. Arch Gen Psychiatry. 2007;64(7):830– 842.

Ögel K. Sigara, Alkol ve Madde Kullanım bozuklukları: Tanı, Tedavi ve Önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.; 2010.

Gross JJ, Thompson RA. Emotion Regulation: Conceptual Foundations. Gross JJ (editor). Handbook of Emotion Regulation. New York: Guilford Press; 2007:3–24.

Vingerhoets AJJM, Nyklíček I, Denollet J (editors). Emotion Regulation. Boston, MA: Springer US; 2008.

Gross JJ. The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Rev Gen Psychol. 1998;2(3):271–99.

Leahy RL, Tirch D, Napolitano LA. Emotion Regulation in Psychotherapy: A Practitioner’s Guide. Leahy RL, Tirch D, Napolitano LA (editors). New York: Guilford Press; 2011.

Wenar C, Kerig P. Developmental Psychopathology From Infancy Through Adolescence. 5th ed. McGraw Hill Higher Education; 2005:696

Dickstein DP, Leibenluft E. Emotion regulation in children and adolescents: Boundaries between normalcy and bipolar disorder. Dev Psychopathol. 2006;18(4):1105–31.

Gratz KL, Roemer L. Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the Difficulties in Emotion Regulation Scale. J Psychopathol Behav Assess. 2004;26(1):41–54.

Mennin DS, Heimberg RG, Turk CL, Fresco DM. Preliminary evidence for an emotion dysregulation model of generalized anxiety disorder. Behav Res Ther. 2005;43(10):1281–310.

Cole PM, Martin SE, Dennis TA. Emotion regulation as a scientific construct: methodological challenges and directions for child development research. Child Dev. 2004;75(2):317–33.

Bonn-Miller MO, Vujanovic AA, Zvolensky MJ. Emotional dysregulation: association with coping-oriented marijuana use motives among current marijuana users. Subst Use Misuse. 2008;43(11):1653– 65.

Tice DM, Bratslavsky E, Baumeister RF. Emotional distress regulation takes precedence over impulse control: if you feel bad, do it! J Pers Soc Psychol. 2001;80(1):53–67.

Ricketts T, Macaskill A. Gambling as emotion management: developing a grounded theory of problem gambling. Addict Res Theory. 2003;11(6):383–400.

Aldao A, Nolen-Hoeksema S, Schweizer S. Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clin Psychol Rev. Elsevier B.V.; 2010;30(2):217–237.

Berking M, Margraf M, Ebert D, Wupperman P, Hofmann SG, Junghanns K. Deficits in emotionregulation skills predict alcohol use during and after cognitive–behavioral therapy for alcohol dependence. J Consult Clin Psychol. 2011;79(3):307–318.

Yılmaz A, Can Y, Bozkurt M, Evren C. Alkol ve madde bağımlılığında remisyon ve depreşme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2014;6(3):243–56.

Davis C, Strachan S, Berkson M. Sensitivity to reward: Implications for overeating and overweight. Appetite. 2004;42(2):131–8.

Yalçın M, Eşsizoğlu A, Akkoç H, Yaşan A, Gürgen F. Dicle üniversitesi öğrencilerinde madde kullanımını belirleyen risk faktörleri. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2009;12:125–33.

Stuart GW, Sundeen SJ (editors). Principles and Practice of Psychiatric Nursing. 10th ed. Elsevier;

Sutherland I, Shepherd JP. Social dimensions of adolescent substance use. Addiction. 2001;96(3):445– 58.

Yıldırım ZE, Sütcü ST, Kuruluş Ö, Değirmenci M, Altıntoprak E. Bağımlılık şiddetinin yordayıcıları olarak duygu düzenleme güçlüğü ve üstbiliş. Düşünen Adam. 2017;30(Ek Sayı 1).

Stasiewicz PR, Bradizza CM, Gudleski GD, Coffey SF, Schlauch RC, et all. The relationship of alexithymia to emotional dysregulation within an alcohol dependent treatment sample. Addict Behav. 2012;37(4):469–76.

Holahan CJ, Moos RH, Holahan CK, Cronkite RC, Randall PK. Drinking to cope and alcohol use and abuse in unipolar depression: A 10-year model. J Abnorm Psychol. 2003;112(1):159–65.

Zvolensky MJ, Bernstein A, Marshall EC, Feldner MT. Panic attacks, panic disorder, and agoraphobia: associations with substance use, abuse, and dependence. Curr Psychiatry Rep. 2006;8(4):279–85.

Simons JS, Carey KB. Risk and vulnerability for marijuana use problems: the role of affect dysregulation. Psychol Addict Behav. 2002;16(1):72–5.

Gonzalez A, Zvolensky MJ, Vujanovic AA, Leyro TM, Marshall EC. An evaluation of anxiety sensitivity, emotional dysregulation, and negative affectivity among daily cigarette smokers: Relation to smoking motives and barriers to quitting. J Psychiatr Res. Elsevier Ltd; 2008;43(2):138–47.

Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD. Disorders of Affect Regulation. Cambrigde: Cambrigde Universty Press; 1997.

Schreiber LR, Grant JE, Odlaug BL. Emotion regulation and impulsivity in young adults. J Psychiatr Res. 2012;46(5):651–8.

Akerjordet K, Severinsson E. Emotional intelligence in mental health nurses talking about practice. Int J Ment Health Nurs. 2004;13(3):164–70.

McQueen ACH. Emotional intelligence in nursing work. J Adv Nurs. 2004;47(1):101–8.

Montes-Berges B, JM A. Exploring the relationship between perceived emotional intelligence, coping, social support and mental health in nursing students. J Psychiatr Ment Heal Nurs. 2007;14(2):163–71.

Savasan A, Engin E, Ayakdas D. The lifestyle changes and relaps of addicted patients discharged from Amatem. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi.. 2013;4(2):75–9.

Şimşek N. Madde kullanım bozukluğu olan birey ve ailesinin hemşirelik bakımı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2010;1(2):96–9.

Fırıncık S. Madde ve Bağımlılık. Gürhan N, (editor). Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği. Ankara: Nobel Tıp Kitapevi; 2016:621–60.

Çam O, Engin E (editors). Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı (Madde Bağımlılığı). İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık; 2014:449–83.

Sungur MZ. İki Uçlu Bozuklukta Bilişsel Davranışçı Terapilerin Yeri ve Önemi. 2013;41–4.

Videbeck SL. Addiction. Psychiatric Mental Health Nursing. 7th ed. Wolters Kluwer; 2017:366–84..

MADDE BAĞIMLILIĞI VE İNSAN EVRİMİ