İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI ÖLÇÜTLERİNİN RASCH MODELİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Demet Havaçeliği Atlam; Zeki Yüncü; Tarık Totan

İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI ÖLÇÜTLERİNİN RASCH MODELİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yazarlar

Demet Havaçeliği Atlam Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü Madde Bağımlılığı A.D.
Zeki Yüncü Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları A.D.
Tarık Totan Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık A.D.

Anahtar Kelimeler:

İlişki bağımlılığı- madde tepki kuramı- Rasch analizi- DSM

Özet

Amaç: Araştırmada, DSM-IV’ün madde bağımlılığı tanı ölçütleri doğrultusunda partner ilişkilerindeki bağımlılığı değerlendirmek üzere önerilen 7 ölçütün Madde Tepki Kuramı kapsamında incelenmesi hedeflenmiştir.
Yöntem: Ege Üniversitesi’nin tüm fakültelerinde eğitim alan öğrenciler fakülte ve sınıf düzeyine göre randomize edilmiştir. Araştırmada 1522 kişiye ulaşılmış, 1260’ı değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde IRTPRO ve BILOG-MG programları kullanılmıştır.
Bulgular: Bu araştırmada yer alan olguların 751’i (%59.6) kadın 509’u (%40.4) erkektir. Rasch modeli analizine göre, ilişki bağımlılığı ölçütlerden “bir ilişkiye zaman harcama” çoğunlukla “evet” olarak işaretlenmiştir (%66.5). Sonrasında, “yoksunlukla” ilgili ikinci ölçütün (%47.5) izlediği gözlenmiştir. Pearson korelasyon katsayılarının .22 ile .43 arasında Biserial madde korelasyonlarının ise .30 ile .53 arasında değiştiği bulunmuştur. İlişki bağımlılığı ile ilişkili ölçütlerin varyansları .66, standart hatası ise .71 olarak bulunmuştur. Bu bulgu, ölçütlere yönelik gözlenen farklılıkların t değerinin 1.96’dan (p< .05) düşük bulunduğuna ve bu sebeple de istatistiksel olarak anlamlı olmadığını işaret etmektedir (t1259 = .66/.71 = .93)
Sonuç: Madde tepki kuramı kapsamında yürütülen Rasch modeline göre ölçme aracının genel anlamda güç bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır. Genç yetişkinlerin “ilişki bağımlılığı”nı gösterme eğilimlerinin DSM-IV’ün madde bağımlılığı tanı ölçütleri doğrultusunda partner ilişkilerindeki bağımlılığı değerlendirmek üzere önerilen yedi ölçütünün madde analizine göre düşük olduğu sonucuna varılmıştır.

Kaynaklar

Peele S, Brodsky A. Love and Addiction New York: Taplinger; 1975.

Peele S, Brodsky A. Love Can Be An Addiction, Interpersonal Heroin, Psychology Today, August 1974; 22-26.

Reynaud M, Karila L, Blecha L, Benyami-na A. Is Love Passion an Addictive Disorder?. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse 2010; 36: 261-267.

Sussman S. Love Addiction: Definition, Etiology, Treatment, Sexual Addiction, Compulsivity. The Journal of Treatment and Prevention 2010; 17:1: 31-45.

Griffin-Shelley E. Sex and Love: Addiction, Treatment, and Recovery. New York: Praeger Publishing; 1991.

Griffin-Shelley E. Outpatient Treatment of Sex and Love Addiction. New York: Praeger Publishing; 1993.

Fisher HE. Broken Hearts: The Nature and Risks of Romantic Rejection, Romance and Sex in Adolescence and Emerging Adulthood: Risk and Oppurtunities. Booth A. Crouter, AC (editor). London: Lawrence Erlbaum Associates; 2006.

Halpern HM. Sevgi Arsızları. Çelebi AA (Çeviren). İstanbul: Kuraldışı Yayınları; 2001.

Hall J. Surviving Withdrawal: The Break Up Workbook for Love Addicts. E-book; 2010 www.loveaddictionhelp.com

Fisher HE, Brown LL, Aron A, Strong G, Mashek D. Reward, Addiction, and Emotion Regulation Systems Associated with Rejection in Love. Journal of Neurophysiology 2010; 104: 51–60.

Tallis F. Love Sick, Love as Mental Illness. New York: Thunder’s Mouth Press; 2005.

Schaeffer B. Sevgi mi Bağımlılık mı?. Akyüz G (Çeviren). İstanbul: Yakamoz Yayınları; 2011.

Hemfelt R, Minirth F, Meier PD. Love is a Choice: Recovery for Codependent Relationships. Nashville: Nelsonword Publishing; 1989.

Hendrick S, Hendrick C. Liking Romantic Love with Sex: Development of the Perceptions of Love and Sex Scale. Journal of Social and Personal Relationships 2002; 19: 361-378.

Sophia EC, Tavares H, Zilberman ML. Pathological Love: Is It A New Psychiatric Disorder?. Revista Brasiliana de Psiquiatria, 2009; 29(1):55-62.

Lee JA. The Colors of Love: An Exploration of the WaysofLoving.Ontario,Canada:NewPress;1973.

Feeney JA, Noller P. Attachment Style As A Predictor of Adult Romantic Relationships. Journal of Personality and Social Psychology 1990; 58: 281–291.

Lee JA. Love Styles: The Psychology of Love. Sternberg RJ, Barnes ML (Editors). New Haven: Yale University Press; 1988.

Beattie M. İlişkilerde Bağımlılığa Son. Öztürk N (Çeviren). İstanbul: Ganj Yayınları; 2012.

Berks J. Crazy Love. Massey University, Arts in History, 2009; 104-114.

Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Dördüncü Baskı. Köroğlu E (Çeviren Editör). Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 1995.

Kline TJB. Psychological Testing: A Practical Approach To Design And Evulation. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, 2005.

Elhan AH, Atakurt Y. Ölçeklerin Değerlendirilmesinde Niçin Rasch Analizi Kullanılmalıdır? (Why is it Necessary to Use Rasch Analysis when Evaluating Measures?). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2005; 58: 47-50.

Demars C. Item Response Theory. New York: Oxford University Press; 2010.

Atar B. Tanımlayıcı ve açıklayıcı madde tepki modellerinin TIMSS 2007 Türkiye matematik verisine uyarlanması. Eğitim ve Bilim 2011; 36(159): 255-269.

Tesio L. Measuring behaviours and perceptions: Rasch analysis as a tool for rehabilitation research. Journal of Rehabilitation Medicine 2003; 35(3): 105-115.

DeVellis RF. Ölçek Geliştirme. Kuram ve Uygulamalar. Totan T. (Çeviren Editör) Ankara: Nobel Akademik, 2014.

İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI ÖLÇÜTLERİNİN RASCH MODELİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ