ALKOL KULLANIMINA BAĞLI BİLİŞSEL BOZULMALAR

Aylan Gimzal Gönentür; Volkan Topçuoğlu; Serdar Nurmedov

ALKOL KULLANIMINA BAĞLI BİLİŞSEL BOZULMALAR

Yazarlar

Aylan Gimzal Gönentür Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
Volkan Topçuoğlu Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
Serdar Nurmedov Fatih Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü

Anahtar Kelimeler:

Alkol- bilişsel bozulma- Korsakoff sendromu- alkolik demans

Özet

Alkol, yaş, cinsiyet, kullanım süresi ve miktarı, beslenme durumu ve bireysel yatkınlıklara göre, belleği ve diğer bilişsel işlevleri değişen düzeylerde etkiler. Alkolün bellek dışında yürütücü işlevleri de olumsuz etkileyebilmesi nedeniyle alkolik hastalar bilişsel kusurlarının farkında olmayabilir. Bu durum alkol bağımlılarının bellek yakınmaları nedeniyle erken dönemde başvurmasını engelleyebilir. Alkolün merkezi sinir sistemi üzerindeki etkisi, alkolün ve metaboliti olan asetaldehidin doğrudan toksiketkilerine, tiamin eksikliğine ve karaciğer işlevlerindeki bozulmaya bağlıdır. DSM-IV'te tiamin eksikliğine bağlı alkolün yol açtığı kalıcı amnestik bozukluk (Korsakoff sendromu) ve alkolün yol açtığı kalıcı demans tanıları yer alır. Ancak tiamin eksikliği hem amneziye hem de demansa neden olabilir. Ayrıca, Korsakoff sendromunda hipokampus ve amigdala gibi diensefalon dışı bölgelerdeki nörokimyasal veya yapısal değişikliklerin tiamin eksikliğinden mi yoksa alkolün etkisinden mi kaynaklandığı belli değildir. Bu nedenle Korsakoff sendromu ile alkolik demansın ayırımı güçtür. Alkolik demansın kortikal veya subkortikal demans grubuna dahil edilemeyeceği, her iki demans tablosuna ait klinik belirti ve bulgular taşıdığı sonucuna varılmıştır. Bu durum, alkole bağlı bilişsel bozuklukların sınıflandırmasının gözden geçirilmesini gerektirir. Bunun yanında, alkole bağlı bilişsel bozuklukların asetilkolin esteraz inhibitörleri ve memantin gibi NMDA reseptör antagonistleri ile tedavisi üzerine deneyimler sınırlıdır.

Kaynaklar

Butterworth RF. Pathophysiology of alcoholic brain damage: synergistic effects of ethanol, thiamine deficiency and alcoholic liver disease. Metab Brain Dis 1995; 10:1-8.

Homewood J, Bond NW. Thiamin deficiency and Korsakoff's syndrome: failure to find memory impairments following nonalcoholic Wernicke's encephalopathy. Alcohol 1999; 19(1): 75-84.

Abe K, Yamaguchi S, Sugiura M, Saito H. The ethanol metabolite acetaldehyde inhibits the induction of long-term potentiation in the rat dentate gyrus in vivo. Brj Pharmacol 1999; 127(8):1805-1810.

Joyce EM. Alcoholic and other toxic dementias. Copeland JRM, Abou-Saleh MT, Blazer DG (editors). Principles and Practice of Geriatric Psychiatry. 2. Baskı, West Sussex: Wiley, 2002: 285-288.

Lovinger DM. Excitotoxicity and alcohol-related brain damage. Alcohol Clin Exp Res 1993; 17(1 ):19-27.

Valenzuela CF, Harris RA. Alcohol: neurobiology. Lowinson JH, Ruiz P, Millman RB, Langrod JG (editors). Substance Abuse: A Comprehensive Textbook. 3. Baskı, Maryland: Williams & Wilkins, 1997: 119-142.

Curran HV, Weingartner H. Psychopharmacology of human memory. Baddeley AD, Kopelman MD, Wilson BA (editors). The Handbook of Memory Disorders. 2. baskı, West Sussex, John Wiley & Sons, 2002: 123-141.

Todd KG, Butterworth RF. In vivo microdialysis in an animal model of neurological disease: thiamine deficiency (Wernicke) encephalopathy. Methods 2001; 23( 1 ):55-61.

Hazell AS, Rao KV, Danbolt NC et al. Selective down-regulation of the astrocyte glutamate transporters GLT-1 and GLAST within the medial thalamus in experimental Wernicke's encephalopathy. J Neurochem 2001; 78(3):560-568.

Heroux M, Butterworth RF. Regional alterations of thiamine phosphate esters and of thiamine diphosphate-dependent enzymes in relation to function in experimental Wernicke's encephalopathy. Neurochem Res 1995; 20(1):87-93.

Amerikan Psikiyatri Birliği (1994). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, dördüncü baskı (DSM-IV) (Çev. Ed.: E Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1995.

Weiner MF (editor), Gray KF. The Dementias: Diagnosis, Management, and Research. 2. baskı, Washington, American Psychiatric Press, 1996: 101-138.

O'Connor M, Verfaellie M. The amnesic syndrome: overview and subtypes. Baddeley AD, Kopelman MD, Wilson BA (editors). The HandbookofMemoryDisorders. 2. baskı, West Sussex, John Wiley & Sons, 2002: 145-166.

Schuckit MA. Alcohol-related disorders. Sadock BJ, Sadock VA (editors). Kaplan & Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry. 7. Baskı, Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, 2000: 953-971.

Tranel D, Damasio AR. Neurobiological foundations of human memory. Baddeley AD, Kopelman MD, Wilson BA (editors). The Handbook of Memory Disorders. 2. baskı, West Sussex, John Wiley & Sons, 2002: 17-56.

Sullivan EV, Marsh L. Hippocampal volume deficits in alcoholic Korsakoff's syndrome. Neurology 2003; 61: 1716-1719.

Kopelman MD. Retrograde amnesia. Baddeley AD, Kopelman MD, Wilson BA (editors). The HandbookofMemoryDisorders. 2. baski. West Sussex, John Wiley & Sons, 2002: 189-207.

Netrakom P, Krasuski JS, Miller NS, O'Tuama LA. Structural and functional neuroimaging findings in substance-related disorders. Bewick CA (editor). Miller NS, Swift RM (guest editors). The Psychiatric Clinics of North America: Addictive Disorders. Philadelphia, W. B. Saunders Company, 1999: 313-329.

Munro CA, Saxton J, Butters MA. Alcohol dementia: "cortical" or "subcortical" dementia? Archives of Clinical Neuropsychology 2001; 16: 523-533.

Kapur N. Memory Disorders in Clinical Practice. East Sussex: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 1988: 159-181.

Cravo ML, Camilo ME. Hyperhomocysteinemia in chronic alcoholism: relations to folic acid and vitamin B6 and B12 status. Nutrition 2000; 16:296-302.

Halsted CH, Villanueva JA, Devlin AM. Folate deficiency, methionine metabolism, and alcoholic liver disease. Alcohol 2002; 27:169-172.

FotuhiM.TheMemoryCure: howto protectyour brain against memory loss and Alzheimer's disease. NewYork, McGraw-Hill, 2003:75-128.

Rustembegovic A, Kundurovic Z, Sapcanin A, Sofie E. A placebo-controlled study of memantine (Ebixa) in dementia of Wernicke-Korsakoff syndrome. Med Arh 2003; 57(31:149-150.

25 - al Qatari M, Khan S, Harris B, Littleton J. Acamprosate is neuroprotective against glutamate-induced excitotoxicity when enhanced by ethanol withdrawal In neocortical cultures of fetal rat brain. Alcohol Clin Exp Res 2001; 25(9): 1276-83.

Sahin HA, Gurvit IH, Bilgiç B et al. Therapeutic effects of an acetylcholinesterase inhibitor (donepezil) on memory in Wernicke-Korsakoff's disease. Clin Neuropharmacol 2002; 25(1 ):16-20.

Casadevall-Codina T, Pascual-Millan LF, Fernandez-Turrado T et al. Pharmacological treatment of Korsakoff's psychosis: a review of the literature and experience in two cases. Rev Neurol 2002; 35(4): 341-345.

Gibson RC, Barnaby L. Rivastigmlne in the treatment of alcohol-induced persisting dementia. WestlndianMedJ2OO3;52(1 ):59-61.

Kim KY, Ke V, Adkins LM. Donepezil for alcohol-related dementia: a case report. Pharmacotherapy 2004; 24(3): 419-421.

Binbay Z, Mırsal H, Kalyoncu ÖA, Pektaş Ö, Genç Y, Ünsalan N, Beyazyürek M. Alkole bağlı oluşan "Korsakoff Sendromlu" iki olguda donepezilin etkinliği. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2008;18(1): 46-49.

ALKOL KULLANIMINA BAĞLI BİLİŞSEL BOZULMALAR