EGZERSİZ BAĞIMLILIĞI ÖLÇEĞİ–21’İN TÜRKÇE GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI

Hülya Yeltepe; H. Can İkizler

EGZERSİZ BAĞIMLILIĞI ÖLÇEĞİ–21’İN TÜRKÇE GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI

Yazarlar

Hülya Yeltepe İstanbul Teknik Üniversitesi
H. Can İkizler Beykent Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

Egzersiz bağımlılığı- egzersiz bağımlılık kriterleri- geçerlilik- güvenilirlik

Özet

Amaç: Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği-21, (EBÖ-21) Hausenblas ve Downs (2002) tarafından egzersiz bağımlılığının tespiti için geliştirilmiş, 21 sorudan oluşan bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Bu çalışmada, egzersiz bağımlılığının tanımlanması ve uzun süredir, yüksek şiddette ve sıklıkta egzersiz yapan bireylerde egzersiz bağımlılığının saptanması için Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği–21’in (EBÖ-21) Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır.
Yöntem: İstanbul ilindeki Pamukspor, Darüşşafaka, Enka ve İTÜ Spor Merkezlerinde iki yıl ve üzeri egzersiz yapanlar ile iki yıldır hiç egzersiz yapmayanlar çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışma örneklemini, hiç egzersiz yapmayan (n= 38), haftada üç-dört gün egzersiz yapan (n=41) ve haftada beş gün ve üzeri egzersiz yapan (n=45), 124 katılımcı oluşturmuştur. Çalışma iki aşamadan oluşmuştur. İlk aşamada, Ölçeğin (EBÖ–21) test-tekrar test geçerlilik ve güvenilirliğinin sağlanması için EBÖ–21, katılımcılara iki haftalık ara ile uygulanmıştır. İkinci aşamada, örneklem grubu içerisindeki egzersiz bağımlısı bir grubun varlığına bakılmıştır. Ayrıca egzersiz bağımlılığı ile egzersize katılım yılı ve haftadaki egzersiz yapma sıklığı arasındaki ilişki incelenmiştir.
Bulgular: Güvenilirlik analizi sonucunda ilk test için (Cronbach) a=0.96 ve ikinci test için de (Cronbach) a=0.97 bulunmuştur. Ayrıca test ve tekrar test uygulamalar arasında yapılan Pearson Korelasyon analizlerinde bütün maddeler için P<0.001 düzeyinde anlamlılık bulunmuştur. Örneklem grubunda, n=14 kişinin egzersiz bağımlısı olduğu tespit edilmiştir. Egzersiz bağımlılığının haftada beş gün ve üzeri sıklıkta egzersiz yapanlar (n=13) ile beş yıl ve daha uzun süredir egzersiz yapanlar (n=10) arasında yaygın olduğu tespit edilmiştir. Bu veriler egzersiz bağımlılığı ile egzersize katılım yılı ve haftadaki egzersiz yapma sıklığı arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir.
Sonuç: Bu çalışmanın bulguları “Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği-21 (EBÖ–21)”in Türkçe çevirisinin uzun süredir, yüksek şiddette ve sıklıkta egzersiz yapan bireylerde egzersiz bağımlılığını tespit etmek için geçerli ve güvenilir olarak kullanılabileceğini düşündürmektedir.

Kaynaklar

Zmijewski CF,HowardMO. ExerciseDependence and Attitudes Toward Eating Among Young Adults. Eating Behaviors 2000; 4: 181-195.

Blumenthal JA, O’Toole LC, Chang JL. Is Running an Anlouge of Anorexia Nervosa? An Emprical Study of Obligatory Running and Anorexia Nervosa. Journal of The American Medical Association 1984; 27: 250-523.

Morris M, Steinberg H, Sykes EA, Salmon P. Effects of Temporary Withdrawal From Regular Running. Journal of Psychosomatic Research 1990; 34: 493-500.

Powell KE, Thompson PD, Kendrick JS. Physical Activity and The Incidence of Coronary Heart Disease. Annual Review of Public Health 1987; 8: 253-287.

Brownell KD, Stunkard AJ. Exercise in the Development and Control of Obesity, In: Stunkard, A. J. (ed.) Obesity. Philadelphia, PA: Saunders, 1980: 300-324.

Hausenblas HA, Downs DS. Exercise Dependence: A Systematic Review. Psychology Sport and Exercise 2002; 3: 89-123.

Hausenblas HA, Giacobbi PR. Relationship Between Exercise Dependence Symptoms and Personality. Personality and Individual Differences 2003; 36 (6): 1265-1273.

Blaydon MB, Koenraad JL, Kerr JH. Metamotivational Characteristics of Eating Disordered and Exercise Dependent Triathletes: An Application of Reversal Theory. Psychology of Sports and Exercise 2000; 3 (3): 223-236.

Adams JMM. Examining Exercise Dependence: The Development, Validationand Administration of The Exercise Behavior Survey With Runners, Walkers, Swimmers and Cyclists. Master Thesis, Kentucky, 2001.

Kagan DM, Squires RL. Addictive Aspects of Physical Exercise. Journal of Sport Medicine 1985; 15: 227-237.

De Coverly Veale D. Exercise Dependence. British Journal of Addiction 1987; 7: 117-140.

Glasser W. Positive Addiction. New York: Harper and Row Publisher, 1976.

Pasman L, Thompson JK. Body Image Aand Eating Disturbance in Obligatory Runners, Obligatory Weighlifters and Sedentary Individuals. International Journal of Eating Disorders 1988; 7: 759-769.

Yates A. Compulsive Exercise And The Eating Disorders. Behaviour Search and Theraphy 1991; 31 (8): 800.

Lynos HA, Cromey R. Case Report-Compulsive Jogging: Exercise Dependence and Associated Disorder of Eating. Ulster Medical Journal 1989; 58: 100-102.

Yates A, Leehey K, Shisslak CM. Running – An Analoug of Anorexia? New England Journal of Medicine 1983; 308: 251-255.

Gulker MG, Laskis TA, Kuba SA. Do Excessive Exerciser Have a Hihger Rate of ObsessiveCompulsive Symptomalogy? Psychology, Health and Medicine 2001; 6: 387-398.

Weinberg RS, Gould D. Foundations of Sport and Exercise Psychology. Human Kinetics, 2003.

De Benedette V. Are Your Patients Exercising Too Much? The Physician and Sportsmedicine 1990; 18: 119-122.

Adams J, Kirkby RJ. Excessive Exercise as an Addiction: A Review. Addiction Research and Theory 2002; 10: 415-437.

Hausenblas HA, Downs DS. How Much is Too Much? The Development and Validation of The Exercise Dependence Scale. Psychology and Health 2002; 17: 387-404.

Baekland F. Exercise Deprevation: Sleep and Psychological Reactions. Archives of General Psychiatry 1970; 22: 365-369.

Kagan DM. Addictive Personality Factors. Journal of Sport Medicine 1987; 121: 553-538.

Flynn BR. Negative Addiction, Psychopathology and Changes in Mood States in Runners. Doctoral Dissertation. New York: Hofsa University, 1987.

Aidman EV, Woollard S. The Influence of SelfReported Addiction on Acute Emotional and Physiological Responses to Brief Exercise Deprivation. Psychology of Sport and Exercise 2003; 4: 225-236.

Conboy JK. The Effects of Exercise Withdrawal on Mood States in Runners. Journal of Sport Behavior 1994; 17: 188-203.

EGZERSİZ BAĞIMLILIĞI ÖLÇEĞİ–21’İN TÜRKÇE GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI