TEDAVİ MOTİVASYONU ANKETİ (TMA) TÜRKÇE VERSİYONUNUN ALKOL BAĞIMLISI HASTALARDA FAKTÖR YAPISI, GEÇERLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ

Cüneyt Evren; Ömer Saatçioğlu; Ercan Dalbudak; Birim S. Danışmant; Duran Çakmak; Richard M. Ryan

TEDAVİ MOTİVASYONU ANKETİ (TMA) TÜRKÇE VERSİYONUNUN ALKOL BAĞIMLISI HASTALARDA FAKTÖR YAPISI, GEÇERLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ

Yazarlar

Cüneyt Evren Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araştırma Hastanesi
Ömer Saatçioğlu Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araştırma Hastanesi
Ercan Dalbudak Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araş. Hastanesi
Birim S. Danışmant Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araş. Hastanesi
Duran Çakmak Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğit. ve Araştırma Hastanesi
Richard M. Ryan Department of Psychology, University of Rochester

Anahtar Kelimeler:

Alkol- madde- bağımlılık- geçerlik- güvenirlik- tedavi motivasyonu

Özet

Amaç: Tedavi Motivasyonu Anketi (TMA) Ryan ve arkadaşları (1995) tarafından geliştirilen ve olguların alkol/mad-de bağımlılık tedavisine katılma ve tedavide kalma nedenlerini değerlendirmek için düzenlenmiş 26 maddelik kendi bildirimli soru formudur. Faktör analizi ölçeğin tanımlanabilir 4 faktör içerdiğini göstermiştir: (1) içsel motivasyon (İM), (2) dışsal motivasyon (DM), (3) kişiler arası yardım arama (KYA) ve (4) tedaviye güvensizlik (TG). Bu araştırmanın amacı, ölçeğin Tedavi Motivasyonu Anketi (TMA) adıyla Türkçe’ye çevrilerek, ülkemizde alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda faktör yapısı ile geçerliğini ve güvenirliğini saptamaktır.
Yöntem: Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Alkol Madde Araştırma, Tedavi ve Eğitim Merkezi’ne (AMATEM) Ocak–Temmuz 2004 tarihleri arasında yatarak tedavi gören hastalar çalışma kapsamına alındı. DSM-IV tanı ölçütlerine göre alkol bağımlılığı tanısı konan 191 hasta çalışma örneklemini oluşturdu. Hastalara sosyodemografik form, TMA ve Michigan Alkolism Tarama Testi (MATT) verildi. TMA’nin Türkçe versiyonunun iç tutarlılığını saptamak için Cronbach alfa ve geçerliğinin değerlendirilmesi için daha önce ülkemizde geçerlik çalışması yapılmış olan MATT kullanıldı.
Sonuçlar: Ölçeğin Türkçe formunun faktöryel yapısı ölçeğin orjinali ile uyumlu bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlılık ölçümünde Cronbach alfa katsayıları alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda birinci ölçek (İM) için 0.91, ikinci ölçek (DM) için 0.42, üçüncü ölçek (TA) için 0.83, dördüncü ölçek (TG) 0.72 ve tüm ölçek (TMA) değerlendirildiğinde 0.84 olarak bulundu. Her alt ölçek ve o alt ölçekte bulunan maddeler arasındaki korelasyonlar p<0.001 seviyesinde anlamlıydı ve tüm katsayı değerleri de 0.30 üzerindeydi (r > 0.30). Sadece TG alt ölçeği ve o ölçeğe ait 14’üncü madde arasındaki korelasyon katsayısı (r=0.17) anlamlı olmakla beraber (p=0.019) düşüktü. DM ile toplam ölçek puanı (TMA) ve diğer alt ölçeklerden İM ve KYA arasında korelasyon saptanmamıştır. MATT, KYA dışında tüm alt ölçekler ve TMA toplam puanı ile anlamlı doğrusal korelasyon göstermiştir.
Değerlendirme: Bu çalışmanın bulguları “Tedavi Motivasyonu Anketi (TMA)”nin Türkçe düzenlenmiş şeklinin alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda geçerli ve güvenilir bir biçimde kullanılabileceğini düşündürmektedir.

Kaynaklar

Prochaska JO, DiClemente CC. Transtheoretical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychother Theory Res Pract 1982; 19: 276-288.

Prochaska JO, DiClemente CC, Norcross JC. In search of how people change. Applications to addictive behaviors. Am Psychol 1992; 47: 1102-1114.

Ryan RM, Plant RW, O’Malley S. Initial motivations for alcohol treatment: relations with patient characteristics, treatment involvement, and dropout. Addict Behav 1995; 20: 279-297.

Joe GW, Simpson DD, Broome KM. Effects of readiness for drug abuse treatment on client retention and assessment of process. Addiction 1998; 93: 1177-

DiClemente CC, Bellino LE, Neavins TM. Motivation for change and alcoholism treatment. Alcohol Res Health 1999; 23: 86-92.

Claus RE, Kindleberger LR. Engaging substance abusers after centralized assessment: predictors of treatment entry and dropout. J Psychoactive Drugs 2002; 34: 25-31.

Diclemente CC, Carbonari JP, Velasquez MM. Alcoholism treatment mismatching from a process of change perspective. In: Watson, R.R, ed. Alcohol Abuse Treatment. Totowa, NJ: Humana Press, 1992. pp. 115-142.

Higgins ST, Budney AJ. Treatment of cocaine dependence through the principles of behavior analysis and behavioral pharmacology. In: Onken LS; Blaine JD; and Boren JJ, eds. Behavioral Treatments for Drag Abuse and Dependence. NIDA Research Monograph No. 137. Rockville, MD: National Institute on Drug Abuse, 1993. pp. 97-121.

Miller WR, Rollnick S. Motivational Interviewing: Preparing People to Change Addictive Behavior. New York: Guilford Press, 1991.

Stitzer ML, Iguchi MY, Kidorf M, Bigelow GE. Contingency management in methadone treatment: The case for positive incentives, In: Onken LS; Blaine JD; and Boren JJ, eds. Behavioral Treatments for Drug Abuse and Dependence. NIDA Research Monograph No. 137. Rockville, MD: National Institute on Drug Abuse, 1993. pp. 19-36.

De Leon G, Jainchill N. Circumstance, motivation, readiness and suitability as correlates of treatment tenure. J Psychoactive Drugs 1986; 18: 203-208.

Cunningham JA, Sobell LC, Sobell MB, Gaskin J. Alcohol and drug abusers’ reasons for seeking treatment, Addict Behav 1994; 19: 691-696.

Deci EL, Ryan RM. Intrinsic Motivation and SelfDetermination in Human Behavior. New York: Plenum Press, 1985.

Deci EL, Ryan RM. The support of autonomy and the control of behavior. J Pers Soc Psychol 1987; 53: 10241037.

Krampen G. Motivation in the treatment of alcoholism. Addict Behav 1989;14:197-200.

Cahill MA, Adinoff B, Hosig H, et al. Motivation for treatment preceding and following a substance abuse program. Addict Behav 2003; 28: 67-79.

Gibbs LE. Validity and reliabilityof the michigan alcoholism screening test: A review. Drug Alcohol Depend 1983; 12: 279-285.

Coşkunol H, Bağdiken İ, Sorias S, Saygılı R. Michigan Alkolizm Tarama Testinin Geçerliliği. Ege Tıp Dergisi 1995; 34: 15-18.

Kludt CJ, Perlmuter L. Effects of control and motivation on treatment outcome. J Psychoactive Drugs 1999; 31: 405-414.

DiClemente CC. Motivation for change: implications for substance abuse treatment. Psychol Sci 1999; 10: 209-213.

Staines G, Magura S, Rosenblum A, Fong C, Kosenke N, Foote J, Deluca A. Predictors of drinking outcomes among alcoholics. Am J Drug Alcohol Abuse 2003; 29:203-218.

Broome KM, Knight DK, Knight K, et al. Peer, family, and motivational influences on drug treatment process and recidivism for probationers. J Clin Psychol 1997; 53: 387-397.

Miller WR, Benefield RG, Tonigan JS. Enhancing motivation for change in problem drinking: A controlled comparison of two therapist styles. J Consult Clin Psychol 1993; 61: 455-461.

TEDAVİ MOTİVASYONU ANKETİ (TMA) TÜRKÇE VERSİYONUNUN ALKOL BAĞIMLISI HASTALARDA FAKTÖR YAPISI, GEÇERLİĞİ VE GÜVENİRLİĞİ