ONUNCU SINIF ÖĞRENCİLERİ ARASINDA TÜTÜN, ALKOL VE MADDE KULLANIM YAYGINLIĞI: İSTANBUL ÖRNEKLEMİ

Kültegin Ögel; Sevil Taner; Ceyda Y. Eke

ONUNCU SINIF ÖĞRENCİLERİ ARASINDA TÜTÜN, ALKOL VE MADDE KULLANIM YAYGINLIĞI: İSTANBUL ÖRNEKLEMİ

Yazarlar

Kültegin Ögel Bakırköy Ruh Sağ. ve Sinir Hast. Eğitim ve Araş. Hastanesi
Sevil Taner Koç Üniversitesi Rehberlik Servisi
Ceyda Y. Eke Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği

Anahtar Kelimeler:

İstanbul- tütün- alkol- madde kullanımı- yaygınlık

Özet

Amaç: Bu araştırmada amaç, İstanbul’da 10. sınıf öğrencilerinin tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığını saptamak ve daha önce yapılan çalışmalarla karşılaştırma yapmaktır.
Yöntem: Araştırma İstanbul’da onuncu sınıf öğrencileri arasında yapılmıştır. Çok basamaklı küme örnekleme yöntemi ile seçilen 43 okulda araştırma yürütüldü. Karşılaştırmaya olanak sağlamak amacıyla 2001 yılında yine İstanbul’da yapılan araştırmaya benzer örneklem seçimi yapıldı ve benzer bir soru formu kullanıldı.
Bulgular: Yaşam boyu en az bir kez tütün kullanım yaygınlığı %37, alkol kullanım yaygınlığı %51.2 bulundu. Bu oranlar uçucu madde için %5.9, esrar için %5.8, flunitrazepam için %4.4, benzodiazepinler için %3.7, ekstazi için %3.1 ve eroin için %1.6 bulundu. Yaşam boyu en az bir kez tütün, alkol ve madde kullanımı riski cinsiyete göre karşılaştırıldığında erkeklerin benzodiazepin kullanımı hariç diğer tüm maddeler için kızlardan daha fazla risk taşıdığı görülmüştür. Tütün ve alkol kullanımının düşük geliri olan ailelerin çocuklarında daha yüksek, flunitrazepam kullanımının daha düşük olduğu, özel okula gidenlerde tütün kullanımının daha fazla, diğer okullara gidenler de alkol ve eroin kullanımının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bulunabilirliği en zor olan madde eroindir. Herhangi bir madde kullanan öğrencilerin yarıya yakını ilk kullandıkları maddeyi bir aile büyüğünden aldıklarını belirtmişlerdir.
Sonuç: 10. sınıf öğrencileri arasında tütün, alkol ve benzodiazepin dışındaki maddelerin yaşam boyu en az bir kez kullanım yaygınlığının arttığı görülmektedir. Daha önce yapılan çalışmaların aksine tüm sosyoekonomik düzeylerde madde kullanım yaygınlığının benzer olduğu gözlenmiştir. Ailenin madde kullanımı hakkındaki düşünceleri ve tutumunun önemli bir risk göstergesi olduğu düşünülmektedir.

Kaynaklar

Özer A. Ortaöğretimde Öğrencilerin Psikoaktif Madde Kullanımına Yaklaşımı ve Demografik Özellikler. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 1991.

Yazman Ü. Lise Gençliğinin Psikoaktif Maddelere Bakışı ve Kullanım Oranlarının Türkiye- İstanbul Örneği ile İncelenmesi. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 1995.

Ögel K, Tamar D. Uyuşturucu maddeler ve Öğrenci Anketi Bulguları, İstanbul: AMATEM-Özel Okullar Derneği Yayını, Prive Ltd, 1996: 12-23.

Ögel K, Tamar D, Evren C, ve ark. Lise gençleri arasında tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Turk Psikiyatri Derg 2001; 12: 47- 52.

Ögel K, Çorapçıoğlu A, Sır A, ve ark. Dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15: 112-118.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi. Madde kullanımı üzerine ulusal değerlendirme çalışması: 6 büyük şehirde elde edilen sonuçlar. Türkiye Proje Ofisi, Ankara: 2004.

Hibell B, Anderson B, Bjarnason T ve ark. Alcohol and other drug use among students in 26 European countries. The Swedish Council for information on alcohol and other drugs, CAN. Council of Europe. Co-operation group to combat drug abuse and illicit trafficing in drug, 1995.

Johnston L, O’Malley P, Bachman J. National survey results on drug use from the monitoring the future study, 1975-1998. U.S Department of health and human services, Public Health Service National Institutes of Health, 1999.

Pandina R, Hendren R. Other dugs of abuse: inhalants, designer drugs, and steroids. Addictions: A Comprehensive Gıidebook, McCrady BS, Epstein EE (Editors). New York.: Oxford University Press, 1999: 171-184.

Acuda SW, Eide AH. Epidemiological study drug use in urban and rural secondary schools in Zimbabwe. Cent Afr J Med 1994; 40: 207-212.

MEB (2003) Daire Baskanligi/Dosyalar/2003-2004

Silva MT, Barros RS, de Magalhaes MP. Use of marijuana and other drugs by collage students of Sao Paulo, Brazil. Int J Addiction 1994; 29: 1045-1056.

Çakıcı E, & Çakıcı M. KKTC gençliğinde uyuşturucu madde kullanımı yaygınlığı. Lefkoşe: KKTC Devlet Basımevi, 2000.

Newcomb MD, Maddehian E, Bentler PM. Risk factors for drug use among adolescents: Concurent and longitudinal analysis. Am J Public Health 1986; 76: 525-530.

Newcomb MD, Felix-Ortiz M. Multiple protective and risk factors for drug use and abuse: Crosssectional and prospective findings. J Consult Clin Psychol 1992; 63: 280-296.

Johnston L, O’Malley P, Bachman J. Monitoring the Future: National survey results on drug use: 1975-2000. U.S Department of health and human services, Public Health Service National Institutes of Health, 2000.

Bachman JG, Johnston LD, O’Malley PM. The Monitoring the Future project after 27 years: Design and procedures. Monitoring the Future Occasional Paper No. 54. Ann Arbor, MI: Institute for Social Research, 2001.

ONUNCU SINIF ÖĞRENCİLERİ ARASINDA TÜTÜN, ALKOL VE MADDE KULLANIM YAYGINLIĞI: İSTANBUL ÖRNEKLEMİ