YATARAK TEDAVİ GÖREN ERGEN UÇUCU MADDE KULLANICILARINDA MADDE KULLANIM ÖZELLİKLERİ: CİNSİYET VE YAŞADIĞI YERE GÖRE KARŞILAŞTIRMA

Kültegin Ögel; Sevil Taner; Musa Tosun; Defne Tamar Gürol; Olcay Liman

YATARAK TEDAVİ GÖREN ERGEN UÇUCU MADDE KULLANICILARINDA MADDE KULLANIM ÖZELLİKLERİ: CİNSİYET VE YAŞADIĞI YERE GÖRE KARŞILAŞTIRMA

Yazarlar

Kültegin Ögel Bakırköy Ruh Sağ. ve Sinir Hastalıkları Eğit. ve Araş. Hast
Sevil Taner Koç Üniversitesi
Musa Tosun Bakırköy Ruh Sağ. ve Sinir Hastalıkları Eğit. ve Araş. Hastanes
Defne Tamar Gürol Bakırköy Ruh Sağ. ve Sinir Hastalıkları Eğit. ve Araş. Hast.
Olcay Liman Psikiyatrik Araştırmalar ve Eğitim Merkezi

Anahtar Kelimeler:

Uçucular- uçucu kullanımı- sokakta yaşayan çocuk- cinsiyet- yerleşim yeri- bağımlılık

Özet

Amaç: Bu araştırmada, yatarak tedavi gören 18 yaş ve altı uçucu madde kullanıcılarında madde kullanım özelliklerinin cinsiyet ve yaşadığı yere göre karşılaştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: 2001 ve 2002 yıllarında İstanbul’da uçucu madde tedavi merkezinde kendi istekleriyle yatarak tedavi gören 209 uçucu madde kullanıcısı ergenlere yazarlar tarafından oluşturulan bir soru formu yüzyüze uygulanmıştır.
Bulgular: Örneklemin hepsi boya tineri ve yapıştırıcı kullandığını belirtmiştir. Ailesiyle yaşayanlarda sokakta yaşayanlara göre, kızlarda ise erkeklere göre yapıştırıcı kullanımı tinere kıyasla daha yüksek olarak bulunmuştur. Sokakta ve grup içinde kullanım, tıbbi yardım alma ve kendi kendine bırakma girişimleri sokakta ve ailesiyle yaşayanlar arasında farklılık göstermemektedir. Sokakta yaşayanların uçucu kullanmaya daha yüksek oranda grup içinde başladığı görülmektedir. Erkeklerde ise sokakta uçucu kullanımı ve kendi kendine bırakma girişimi kızlara göre daha yüksektir.
Uçucu kullanıcılarının uçucu madde kullanmaya başlama yaşı ortalamaları 12 civarındadır. Sokakta yaşayanların madde kullanmaya başlama yaşları ailesiyle yaşayanlara göre daha düşüktür. Kızlar ve erkekler arasında uçucu madde kullanmaya başlama yaşları arasında bir fark yoktur.
Uçucularla birlikte en sık kullanılan maddeler tütün, alkol, esrar ve flunitrazepamdır. Sokakta yaşayanlarda evde yaşayanlara göre alkol kullanım ve flunitrazepam kullanım riski daha fazladır. Erkek uçucu madde kullanıcılarında esrar kullanım riski daha yüksekken, kızlarda biperiden ve eroin kullanımı daha yüksek bulunmuştur.
Sokakta yaşayanlarda üçten fazla bağımlılık ölçütü görülme riski, evde yaşayanlara göre üç kat fazladır.
Sonuç: Uçucu madde kullanım özellikleri cinsiyete ve yaşadığı göre farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle, uçucu madde kullanıcılarına yaklaşımda bu farklılıkların dikkate alınması gerekmektedir.

Kaynaklar

Hibell B, Anderson B, Bjarnason T, et al. Alcohol and other drug use among students in 26 European countries. The Swedish Council for information on alcohol and other drugs. Council of Europe, Co-operation group to combat drug abuse and illicit trafficing in drug, 1995.

Zebrowski PL, Gregory RJ. Inhalant use patterns among Eskimo school children in western Alaska. J Addict Dis 1996; 15: 67-77.

Howard MO, Jenson JM. Inhalant use among antisocial youth: prevalence and correlates. Addict Behav 1999; 24: 59-74.

Ögel K, Tamar D, Evren C, ve ark. Türkiye’de 15 ilde sigara, alkol ve madde kullanımının yaygınlığı. Turk Psikiyatri Derg 2001; 12: 4752.

Johnston LD, O’Malley PM, Bachman JG. Monitoring the future: National survey results on drug use, 1975-2001 Volume I: Secondary school students. NIH pub. No. 02-5106. Rockville, MD: NIDA, 2002.

Beauvais F, Wayman JC, Jumper-Thurman P, et al. Inhalant abuse among American Indian, Mexican American, and Non-Latio White Adolescents. Am J Drug Alcohol Abuse 2002; 28: 171-187.

SAMSHA. Emergency department trends from the drug abuse warning network, preliminary estimates January-June 2002. Dawn series D-23, DHHS Pub.no. (SMA) 03-3779. Rockville, MD, 2002.

Young SJ, Longstaffe S, Tenenbein M. Inhalant abuse and the abuse of other drugs. Am J Drug Alcohol Abuse 1999; 25: 371-375.

Pandina R, Hendren R. Other dugs of abuse: inhalants, designer drugs, and steroids. McCrady BS, Epstein EE (editors). New York: Oxford University Press, 1999: 171-184.

Ron MA. Volatile substance abuse: a review of possible long-term neurological, intellectual and psychiatric sequelae. Br J Psychiatry 1986; 148: 235-246.

Malesesich D, Jadin T. Of huffers and huffing: A survey of adolescent inhalant abuse. In: Center for substance abuse treatment. Treating alcohol and other drug abusers in rural and frontier areas.1994 Award for excellence papers. Technical Assistance Publication 17. DHHS pub. No. (SMA)95-3054. Rockville, MD,1995: 69-72.

Boruette T, Anton R. Clinical Rewiev of inhalants. Am J Addict 2001; 10: 79-94.

Compton WM, III Cottler LB, Dinwiddie SH. Inhalant use: Characteristics and predictors. Am J Addict 89:925-939,1994

Dinwiddie SH. Abuse of inhalants: a review. Addiction 1994; 89: 925-939.

Mcgarvey EL, Canterbury RJ, Waite D. Delinquency and family problems in incarcerated adolescents with and without a history of inhalant use. Addict Behav 1996; 21: 537-542.

Schutz CG, Chilcoat HD, Anthony JC. The association between sniffing inhalants and injecting drugs. Compr Psychiatry 1994; 35: 99-105.

Bennett ME, Walters ST, Miller JH. Relationship of early inhalant use to substance use in college students. J Subst Abuse 2000; 12:227-240.

Yazman Ü. Lise gençliğinin psikoaktif maddelere bakışı ve kullanım oranlarının Türkiye- İstanbul örneği ile incelenmesi. Uzmanlık tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, AMATEM Kliniği,1995.

Ögel K, Çorapçıoğlu A, Sır A, ve ark. Türkiye’de dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Turk Psikiyatri Derg 2004; 15: 112-118.

Demirbek B. Türkiye’de uçucu madde bağımlılığı profili. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 1991.

Ögel K, Aksoy A, Liman O, ve ark. Sokakta yaşayan çocuklar ve madde kullanımı. İstanbul: Ek-Bil yayıncılık, 2003b.

Çöpür M. Uçucu madde kullanan çocukların psikososyokültürel özellikleri. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 3. Psikiyatri Kliniği, 1996.

Edwards R, Oetting ER. Inhalant Use in United States. Epidemiology of Inhalant Abuse. Kozel N, Sloboda Z (editors). Inhalant abuse: An international perspective. NIDA Researh Monograph Series 148, NIH pub. No.95-3831, Rockville, MD,1995: 12-16.

Ögel K, Tamar D, Evren C, ve ark. Uçucu madde kullanımının yaygınlığı: Çok merkezli bir araştırmanın verilerinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000; 1: 220-224.

Bailey SL, Camlin CS, Ennett ST. Substance use and risky sexual behavior among homeless and runaway youth. J Adolesc Health 1998; 23:378-388.

McCaskill PA, Toro PA, Wolfe SM. Homeless and matched housed adolescents: a comparative study of psychopathology. J Clin Child Psychol 1998; 27: 306-319.

Inciardi JA, Surratt HL. Children in the streets of Brazil: drug use, crime, violence, and HIV risks. Subst Use Misuse 1998; 33: 1461-1480.

Scanlon TJ, Tomkins A, Lynch MA, et al. Street children in Latin America. BMJ 1998 May 23; 316: 1596-600.

http://www.who.int/child-adolescent-health/OVERVİEW/AHD/adh_over.htm

Meade M, Slesnick NJ. System youth: a subgroup of substance-abusing homeless adolescents. Subst Abuse. 2001; 13: 367-384.

Ögel K, Liman O, Aksoy A, ve ark. Sokakta yaşayan çocuklara yönelik olarak oluşturulan değerlendirme formunun güvenilirliği. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Bildiri Kitabı, 2003.

Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Yıldız M ve ark. DSM IV Eksen I bozuklukları için yapılandırılmış klinik görüşmenin Türkçe’ye uyarlanması ve güvenirlik çalışması. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12: 233-236.

Noto AR, Nappo SA, Galduroz JC, et al. Use of drugs among street children in Brazil. J Psychoactive Drugs 1997; 29:185-92.

Jumper-Thurman P, Plested B, Beauvais F. Treatment strategies for volatile solvent abusers in the united states. Kozel N, Sloboda Z (editors). Inhalant abuse: An international perspective. NIDA Researh Monograph Series 148, NIH pub. No.95-3831, Rockville, MD,1995: 113-124.

Ögel K. Türkiye’de Madde Bağımlılığı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık: Araştırma-İnceleme-Psikoloji Dizisi: 4, 2002.

Ensign J, Santelli J. Shelter-based homeless youth. Health and access to care. Arch Pedi-atr Adolesc Med 1997;151: 817-823.

De Rosa CJ, Montgomery SB, Kipke MD, et al. Service utilization among homeless and runaway youth in Los Angeles, California: rates and reasons. J Adolesc Health 1999; 24: 449458.

Forster LM, Tannhauser M, Barros HM. Drug use among street children in southern Brazil. Drug Alcohol Depend 1996; 43:7-62.

YATARAK TEDAVİ GÖREN ERGEN UÇUCU MADDE KULLANICILARINDA MADDE KULLANIM ÖZELLİKLERİ: CİNSİYET VE YAŞADIĞI YERE GÖRE KARŞILAŞTIRMA