ALKOL KULLANIM BOZUKLUKLARINDA KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
Anahtar Kelimeler:
Alkol kullanım bozuklukları- kişilik özellikleri- mizaç- karakterÖzet
Amaç: Alkol kullanım bozukluğu tanısı alan hastaları sağlıklı kontrol grubundan ayıran kişilik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: DSM-IV tanı ölçütlerine göre alkol kullanım bozukluğu tanısı alan hastalara (n=31) Mizaç ve Karakter Envanteri (TCI; Temperament and Character Inventory) uygulanmış, kişilik profilleri, yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilerek ruhsal bozukluğu olmayan kişilerden oluşan kontrol grubuyla (n=31) karşılaştırılmıştır.
Bulgular: Yenilik arayışı ve zarardan kaçınma alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda daha yüksektir. Ödül bağımlılığı, sebat etme, kendini yönetme, işbirliğine yatkınlık boyutlarında alkol kullanım bozukluğu olan hastaların skorları daha düşüktür. İki grup arasındaki farklılıklar yenilik arama, zarardan kaçınma, sebat etme ve kendini yönetme boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur. Diskriminant fonksiyon analizinde alkol kullanım bozukluğunu en iyi ayırt eden değişken kendini yönetmedir.
Sonuç: Yüksek düzeyde yenilik arayışı dürtüsellikle ilişkilidir, özellikle bağımlılık davranışının başlamasında önemli olduğu düşünülmektedir. Zarardan kaçınma düzeyinin yüksek olması, utangaçlık, sosyal ketlenme, belirsizlikten korkmak, başkalarını endişelendirmeyecek durumlarda kötümserlik gibi kişilik özellikleriyle birliktedir. Alkolün bu olumsuz duygularda rahatlamaya neden olmasıyla yoğun kullanım sonucunda bağımlılığa giden yolu açtığı düşünülebilir. Düşük düzeyde sebat etme gösteren kişiler engellenmeyle karşılaştıklarında kolayca vazgeçme eğilimi gösterirler. Kendini yönetme düzeyinin düşük olmasının kişilik bozukluğunu gösterdiği bildirilmektedir. Alkol kullanım bozukluklarında kişilik özelliklerinin belirlenmesi farklı tedavi yaklaşımlarının uygulanması ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde yararlı olabilir.
Kaynaklar
Levin JD. Psychodynamic treatment of alcohol abuse. Barber JP, Crits-Christoph P (editors) Dynamic Therapies for Psychiatric Disorders (Axis I). 1. baskı, New York: Basic Books, 1995: 193-229.
Akvardar Y. Alkol bağımlılığında kişilik özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2003; 1: 26-30.
Le Bon O, Basiaux P, Streel E, et al. Personality profile and drug of choice; a multivariate analysis using Cloninger’s TCI on heroin addicts, alcoholics, and a random population group. Drug Alcohol Depend 2004; 73: 175182.
Cloninger CR, Svrakic DM. Personality Disorders. Sadock BJ, Sadock VA (editors). Kaplan & Sadock’s Comprehensive Textbook of Psychiatry, 7. baskı, cilt 2, Philedelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000: 1723-1764.
Basiaux P, Le Bon O, Dramaix M et al. Temperament and Character Inventory (TCI) personality profile and sub-typing in alcoholic patients: a controlled study. Alcohol Alcohol 2001; 6: 584-587.
Schuckit MA., Irwin M, Mahler HIM.Tridimen-tional Personality Questionnaire scores of sons of alcoholic and nonalcoholic fathers. Am J Psychiatry 1990; 147: 481-487.
Bohn MJ, Meyer RE. Typologies of addiction. Galanter M, Kleber HD (editors). The American Psychiatric Press Textbook of Substance Abuse Treatment. Washington, DC: American Psychiatric Press, 1994, 11-24.
Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 4. Baskı (DSM IV) (Çeviri editörü: E Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1995.
Cloninger CR, Dragan MS, Przybeck TR. A psychobiyological model of temperament and character. Arch Gen Psychiatry 1993; 50: 975-990.
Cloninger CR, Przybeck TR, Svrakic DM. The Tridimensional Personality Questionnaire: US normative data. Psychol Rep 1991; 69: 1047-1057.
Köse S, Sayar K, Ak I ve ark. (2002) Mizaç ve Karakter Envanteri (Türkçe TCI): Geçerlik ve güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofar-makoloji Bülteni 2004; 14: 107-131.
Arkar H. Cloninger’in psikobiyolojik kişilik kuramının Türk örnekleminde sınanması. Doktora Tezi, İzmir, Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü 2004.
Cloninger CR, Sigvardsson S, Gilligan SB et al. Genetic heterogenity and classification of alcoholism. Adv Alcohol Substance Abuse 1988; 7: 3-16.
Meszaros K, Lenzinger E, Hornik K et al. Tridimensional Personality Questionnaire as a predictor of relapse in detoksified alcohol dependents. The European Fluvaxamine in Alcoholism Study Group. Alcohol Clin Exp Res, 1999; 23: 483-486.
Gabbard GO. Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice. 2. Baskı, Washington DC: American Psychiatric Press, 1994: 359-394.
Svrakic DM, Whitehead C, Przybeck TR et al. Differential diagnosis of personality disorders by the seven-factor model of temperament and character. Arch Gen Psychiatry 1993; 50: 991-999.
Dökmen Ü. Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. 9.Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1998.
Akvardar Y,. Ünal B,. Günay T, ve ark. Em-pati Öğrenilebilir mi? Tıp Fakültesi Dönem 1 Öğrencilerinde İletişim Becerileri Kursunun Empatik Yanıt Verme Becerisi Üzerine Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2002; 3: 167-172.
Sayın A, Karslıoğlu E, Arıkan Z, Aslan S. Alkol bağımlısı bir grup hastada kişilik özellikleri. Bağımlılık Dergisi, 2004; 5: 13-19.
Evren C, Evren B, Saatcioğlu Ö, Çakmak D. Erken ve geç başlangıçlı alkol bağımlılarında mizaç ve karakter boyutları. Türkiye’de Psikiyatri 2004; 6: 19-24.
Kravitz HM, Fawcett J, McGuire M. Treatment attrition among alcohol dependent men: is it related to novelty seeking personality traits? J Clin Psychopharmacol 1999; 19: 5156.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
...