Anahtar Kelimeler
dijital oyun
ebeveyn kontrolü
ebeveyn tutumları
Öz
Günümüzde çocuk ve ergenler teknolojik gelişmelerin etkisi ile boş zamanlarını sıklıkla dijital oyun oynayarak geçirmektedir. Özellikle, ergenlik döneminde yaşanan değişimlerle birlikte ergenlerin dijital oyunlara daha fazla yöneldiği bilinmektedir. Bu derleme çalışmasında dijital oyun oynamanın olası riskleri göz önünde bulundurulduğunda ergenin dijital oyun oynama davranışları ile ebeveyn ilişkisinin anlaşılması hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda bu çalışmada derleme yöntemi kullanılarak 2000 yılı ve sonrası yürütülen güncel araştırmalar taranmıştır. İlgili alanyazın tarandığında ergenin dijital oyun oynama davranışı ile ebeveynin davranışsal kontrolünün ve ebeveynlik stillerinin ilişkili olduğu görülmüştür. Bu nedenle, bu çalışma kapsamında ebeveynlik davranışları ebeveynlik tutumları ve ebeveynin kontrol davranışı olarak ele alınmıştır. Buna göre; ebeveynleri tarafından oyun oynama davranışları kontrol edilen ergenlerin ve açıklayıcı otoriter ebeveynlik stiline sahip ebeveynlerin ergen çocuklarının daha az dijital oyunlara yöneldiği sonucuna ulaşılmıştır. Gelecek çalışmalarda başta ebeveynlik tutum, stil ve davranışları olmak üzere ergenleri dijital oyunlara yönlendiren farklı risk faktörleri incelenmeli ve geliştirilecek önleyici müdahale programları bu risk faktörleri doğrultusunda oluşturulmalıdır.
Referanslar
Koçyiğit S, Tuğluk N, Kök M. Çocuğun gelişim sürecinde eğitsel bir etkinlik olarak oyun. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 2010; 16: 324-342.
Freud S. Beyond the Pleasure Principle. Strachey J (Ed) New York: Norton, 1959.
Piaget J. Play, Dreams, and Imitation in Childhood. New York: Norton, 1962.
Erikson EH. Childhood and Society, 2nd ed. New York: Norton, 1963.
Griffiths MD, Hunt N. Computer game playing in adolescence: prevalence and demographic indicators. J Community App Soc Pyschol 1995; 5(3): 189-193.
Horzum MB. İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 2011; 36(159): 56–68.
Sezen Tİ, Sezen D. Dijital oyun tarihinin dönüm noktaları. Ünal GT, Batı U (Eds), In Dijital Oyunlar. İstanbul: Derin Press, 2011: 249-286.
Sepetci T. Dijital Oyunlar, Dijital Oyuncular: Karşı Hegemonya Pratikleri ve Sosyal Etkileşim. Doktora Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Ana Bilim Dalı, 2017.
Biricik Z. Çocukların oynadığı dijital oyunlara i̇lişkin dijital ebeveynlerinin farkındalıkları üzerine bir i̇nceleme. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 2021; 8(2): 575–597.
Atak F. 10-14 Yaş Arasındaki Çocukların Dijital Oyun Bağımlılığı ile Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2020.
Prensky M. Digital Game-Based Learning New Yotk: Mc Graw Hill, 2001.
Karakuş M, Balcı EV, Tiryaki S. Online game addiction: a literature review on problems and solutions. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry Psychology 2023; 5(3): 274-279.
Bartle R. Hearts, clubs, diamonds, spades: players who suit muds. Journal of MUD Research, 1996; 1(1): 19.
Yee N. The demographics, motivations and derived experiences of users of massively-multiuser online graphical environments. Presence Teleoperators and Virtual Environments 2006; 309-329.
Karadağlı C. 10-14 Yaş Grubu Doğa Koleji Öğrencilerinde Oyunsallık, Dijital Oyun Bağımlılığı, Problem Çözme ve Akran İlişkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Lokman Hekim Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, 2023.
Willett R. Online gaming practices of preteens: independent entertainment time and transmedia game play. Child Soc 2016; 30(6): 467–477.
Steinberg L. Ergenlik. Çok F (Çev. Ed.) 3. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi, 2017.
Piao MY, Jeong EJ, Kim JA. Mental health of parents and their children: a longitudinal study of the effects of parents’ negative affect on adolescents’ pathological gaming. Healthcare (Basel), 2022; 10(11): 2213.
Palmonari A, Kirchler E, Pombeni ML. Differential effects of identification with family and peers on coping with developmental tasks in adolescence. Eur J Soc Psychol 1991; 21(5): 381-402.
Koçak H, Köse Z. Ergenlerin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıkları ve sosyalleşme süreçleri üzerine bir araştırma (Kütahya ili örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014; (Suppl 1): 21–32.
Lemmens JS, Valkenburg PM, Peter J. Psychosocial causes and consequences of pathological gaming. Comput Human Behav 2011; 27(1): 144-152.
Frostling-Henningsson M. First-person shooter games as a way of connecting to people:“brothers in blood”. CyberPsychol Behav, 2009; 12(5): 557–562.
Gökbulut B. Ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı ve dijital oyun bağımlılığı arasındaki ilişki. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 2020; 8(1), 89-100.
Küçük Y., Çakır R. Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education 2020; 5(2), 133-154.
Olson J. Children's motivations for video game play in the context of normal development. Rev Gen Psychol 2010; 14(2): 180-187.
Şen İ. Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı: kırıkkale lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı, 2023.
Aslan H., Başçıllar M., Karataş K. Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ile sosyal beceriler arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi 2022; 23(3), 266-174.
Geržičáková M, Dědková L, Mýlek V. What do parents know about children’s risky online experiences? The role of parental mediation strategies. Comput Human Behav, 2023; 141, 107626.
Koo H.J., Kwon J-H. Risk and Protective Factors of Internet Addiction: A Meta-analysis of Empirical Studies in Korea. Yonsei Med J, 2014; 55(6): 1691–1711.
Çakır B. Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılığı, Akran Zorbalığı ve Sportmenlik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Ağrı ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, 2022.
Santrock JW. Aileler. Yılmaz E. (Çevi) Çocuk Gelişimi. 14. Baskı. İstanbul: Nobel Yayıncılık, 2021.
Keating DP. Adolescent thinking. Feldman S, Elliott GR (Editörler). At the threshold: the developing adolescent. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1990.
Criss MM, Lee TK, Morris AS, Cui L, et al. Link between monitoring behavior and adolescent adjustment: an analysis of direct and indirect effects. J Child Fam Stud 2015; 24(3): 668–678.
Hou Y, Kim SY, Wang Y. Parental acculturative stressors and adolescent adjustment through interparental and parent-child relationships in Chinese American families. J Youth Adolesc, 2016; 45(7): 1466–1481.
Brofenbrenner U, Morris, PA. The bioecological model of human development. In Handbook of Child Psychology: Theoretical Models of Human Development (Eds Lerner RM, Damon W). Hoboken, NJ, Wiley, 2006; 793-828.
Yiğit E, Günüç S. Çocukların dijital oyun bağımlılığına göre aile profillerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2020; 17(1): 144-174.
Meriläinen M. Crooked views and relaxed rules: how teenage boys experience parents’ handling of digital gaming. Media and Communication 2021; 9(1): 62-72.
Pomerantz EM, Wang Q. The role of parental control in children’s development in Western and East Asian countries. Curr Dir Psychol Sci 2009; 18(5): 285–289.
Vural Yüzbaşı D, Yılmaz S. Ergenlik döneminde ebeveynden algılanan psikolojik kontrol üzerine bir gözden geçirme çalışması. Ege Eğitim Dergisi 2022; 23(3): 350-369.
Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132 (Accessed: 22.12.2021)
Kırık AM. Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 2014; 3(1): 32.
Nagata JM, Cortez CA, Iyer P, Ganson KT, et al. Parent-adolescent discrepancies in adolescent recreational screen time reporting during the coronavirus disease 2019 pandemic. Acad Pediatr 2022; 22(3): 413–421.
Göldağ B. Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılık düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2018; 15(1): 1287-1315.
Malik A, Nanda AP, Kumra R. Children in the digital world: exploring the role of parental-child attachment features in excessive online gaming. Young Consumers 2020; 21(3): 335–350.
Pazarcıkcı F, Efe E. Annelerin dijital oyun bağımlılığına ilişkin farkındalıklarını etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi 2022; 23(4): 421-429.
Spence, SH. Social skills training with children and young people: theory, evidence and practice. Child Adolesc Ment Health 2003; 8(2): 84-96.
Anderson C, Gentile D, Shackleford K. Prosocial, antisocial and other effects of recreational video games. In Handbook of Children and the Media (Eds DG. Singer, JL. Singer). Thousand Oaks, CA: Sage, 2012: 249-272.
Kılıç G. Dijital Oyun Bağımlılığı İle Yalnızlık, Saldırganlık, Mutluluk Ve Dijital Oyun Oynama Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, 2021.
Özgür H. Online game addiction among Turkish adolescents: The effect of internet parenting style. Malaysian Online Journal of Educational Technology 2019; 7(1): 47-68.
Lam LT. Risk factors of internet addiction and the health effect of internet addiction on adolescents: a systematic review of longitudinal and prospective studies. Curr Psychiatry Rep, 2014; 16(11): 508.
Rosen LD, Cheever NA, Carrier LM. The association of parenting style and child age with parental limit setting and adolescent MySpace behavior. J Appl Dev Psychol 2008; 29(6): 459-471.
Fumero A, Marrero RJ, Voltes D, Wenceslao P. Personal and social factors involved in internet addiction among adolescents: a meta-analysis. Comput Human Behav 2018; 86: 387-400.
Bingöl T, Eker H. Ergenlerde dijital oyun bağımlılığının boş zaman can sıkıntısı tarafından yordanması. Trakya Eğitim Dergisi 2022; 12(1): 110-118.
Bingöl-Karagöz D. İnternet Bağımlılığı ve Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Yaygınlığının, İlişkili Etkenlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, 2017.
Geniş Ç, Ayaz-Alkaya S. Digital game addiction, social anxiety, and parental attitudes in adolescents: a crosssectional study. Child Youth Serv Rev, 2023; 149(2): 106931.
Özgür H. Online game addiction among Turkish adolescents: The effect of internet parenting style. Malaysian Online Journal of Educational Technology 2019; 7(1): 47-68.
Li AY, Chau C-I, Cheng C. Development and validation of a parent-based program for preventing gaming disorder: the game over intervention. Int J Environ Res Public Health 2019;16(11):1984.
Wendt LM, Austermann MI, Rumpf H-J, Thomasius R, et al. Requirements of a group intervention for adolescents with internet gaming disorder in a clinical setting: a qualitative interview study. Int J Environ Res Public Health, 2021; 18(15): 7813.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi