Anahtar Kelimeler
bağımlılık
güvenirlik genellemesi
meta analiz
Öz
Amaç: Sosyal medya bağımlılığı birçok çalışmaya konu olmuş önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Literatür incelendiğinde araştırmacılar konuyla ilgili farklı ölçekler geliştirmiş ve araştırmalar yapmışlardır. Geliştirilen ölçeklerle konuya farklı açılardan yaklaşılmış ve sosyal medya bağımlılığının sebepleri, etkileri ve çözüm önerileri üzerinde görüşler sunulmuş ve sunulmaya da devam edilmektedir. Yerli literatürde sosyal medya bağımlılığı konusunda araştırmacılar tarafından sıklıkla kullanılan ölçeklerden birisi de “Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği- Yetişkin Formu (SMBÖ-YF)” olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmanın amacı SMBÖ-YF ölçeğinin güvenirlik genellemesini yaparak ortalama değeri ortaya çıkarmaktır.
Yöntem: Bu çalışma ile literatürde araştırmacılar tarafından farklı örneklemler üzerinde sıklıkla kullanılmış bir ölçek olan SMBÖ-YF ölçeğinin güvenirlik genelleme analizi yapılarak sonuçlar raporlanmıştır. Bu kapsamda Cronbach alfa değerini raporlayan 58 çalışma araştırmaya dahil edilmiştir. Söz konusu değer Bonett’in yöntemi ile dönüştürülmüştür.
Bulgular: Rastgele etkiler modelinin kullanıldığı çalışmada ortaya çıkan ortalama değer 0,8712 olarak gözlemlenmiştir. Sonuç: Moderatör analizlerde, Analog ANOVA ve meta regresyon analizleri kategorik ve sürekli değişkenler üzerinde ayrı ayrı uygulanmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı bulunamamıştır.
Referanslar
TÜİK.Hanehalkı bilişim teknolojileri (bt) kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 (Accessed 16.11.2023).
We Are Social, Hootsuite. Digıital 2021: the latest insights into the ‘state of digital. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital/ (Accessed 16.11.2023).
Boyd DM, Ellison NB. Social network sites: definition, history, and scholarship. J Comput Mediat Commun 2007; 13(1): 210-230.
Eley B, Tilley S. Online Marketing Inside Out. Cambridge: Sitepoint, 2009.
World Health Organization. Lexicon of Alcohol and Drug Terms. Geneva: WHO Library, 1994.
Tutgun Ü, Deniz L. Development of the social media addiction scale. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 2005; 6(21): 51-70.
Şahin C. Social media addiction scale - student form: the reliability and validity study. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology 2018; 17(1): 169-182.
Demirci İ. Bergen sosyal medya bağımlılığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(1): 15-22.
Liu C, Ma J. Development and validation of the Chinese social media addiction scale. Pers Individ Dif 2018; 134: 55-59.
Monacis L, Palo V de, Griffiths MD, Sinatra M. Social networking addiction, attachment style, and validation of the Italian version of the Bergen social media addiction scale. J Behav Addict 2017; 6(2): 178-186.
Leung H, Pakpour AH, Strong C, et al. Measurement invariance across young adults from Hong Kong and Taiwan among three internet-related addiction scales: Bergen social media addiction scale (BSMAS), smartphone application-based addiction scale (SABAS), and internet gaming disorder scale-short form (IGDS-SF9) (study Part A). Addictive Behaviors 2020; 101.
Lin C-Y, Broström A, Nilsen P, et al. Psychometric validation of the Persian Bergen social media addiction scale using classic test theory and rasch mo-dels. J Behav Addict 2017; 6(4): 620-629.
Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005.
Dawis RV. Scale construction. J Couns Psychol 1987; 34(4); 481–489.
Deng J, Wang MC, Zhang X, et al. The inventory of callous unemotional traits: a reliability generalization metaanalysis. Psychol Assess 2019; 31(6): 765-780.
Vacha-Haase T. Reliability generalization: exploring variance in measurement error affecting score reliability across studies. Educ Psychol Meas 1998; 58(1): 6-20.
Graham JM, Diebels KJ, Barnow ZB. The reliability of relationship satisfaction: a reliability generalization metaanalysis. J Fam Psychol 2011, 25(1): 39-48.
Bonett DG. Sample size requirements for estimating intraclass correlations with desired precision. Stat Med 2002; 21(9): 1331–1335.
Şahin C, Yağcı M. Sosyal medya bağımlılığı ölçeği- yetişkin formu: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 2017; 18(1): 523-538.
Henson RK, Kogan LR, Vacha-Haase T. A reliability generalization study of the teacher efficacy scale and related instruments. Educ Psychol Meas 2001; 61(3): 404–420.
Wilkinson L, APA Task Force on Statistical Inference. Statistical methods in psychology journals guidelines and explanations. Am Psychol 1999; 54(8): 594-604.
Vacha-Haase T, Kogan LR, Thompson B. Sample compositions and variabilities in published studies versus those in test manuals: validity of score reliability inductions. Educ Psychol Meas 2000; 60(4): 509-522.
Sen S. A reliability generalization meta-analysis of runco ıdeational behavior scale. Creativity Research Journal 2022; 34(2): 178-194.
Duval S, Tweedie R. Trim and fill: a simple funnel-plot-based method of testing and adjusting for publication bias in meta-analysis. Biometrics 2000; 56(2): 455-63.
Çelik F. Gelişmeleri kaçırma korkusu ölçeği Türkçe versiyonunun güvenirlik genelleme meta analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 2023; 11(2): 848-877.
TR Dizin. Hakkında. https://trdizin.gov.tr/hakkinda/ (Accessed 17.12.2023).
Beretvas SN, Pastor DA. Using mixed-effects models in reliability generalization stu-dies. Educ Psychol Meas 2003; 63(1): 75-95.
Hakstian AR, Whalen TE. A k-sample significance test for independent alpha coeffici-ents. Psychometrika. 1976; 41(2): 219-231.
Higgins JP, Thompson SG, Deeks JJ, Altman DG. Measuring inconsistency in meta-analyses. Br Med J 2003; 327(7414): 557-560.
Bilge Y, Baydili K, Göktaş S. Sosyal medya bağımlılığını yordamada anksiyete, stres ve günlük sosyal medya kullanımı: meslek yüksekokulu örneği. Bağımlılık Dergisi 2020; 21(3): 223-235.
Çiftçi H. Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2018; 7(4): 417434.
Pempek TA, Yermolayeva YA, Calvert SL. College students’ social networking expe-riences on Facebook. J Appl Dev Psychol 2009; 30(3): 227-238.
Yörük S, Sen S. A reliability generalization meta-analysis of the creative achievement questionnaire. Creativity Research Journal 2023; 35(4): 714-729.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi