Anahtar Kelimeler
sigara içmek
aile araştırması
Öz
Amaç: Bu araştırmada ego kimlik sürecinin madde bağımlılığından korunma öz yeterliliğine yordayıcı etkisinin araştırılması amaçlandı.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türdeki aştırma 01.07.2021 ile 30.01.2022 tarihleri arasında 415 genç bireyle yürütüldü. Araştırmada sosyo-demografik özellikler bilgi formu, Ego Kimlik Süreci (EKS) ve Madde Bağımlılığından Korunma Öz-Yeterlik (MBKÖ) ölçekleri kullanıldı.
Bulgular: Gençlerin MBKÖ ölçeği uyuşturucu/uyarıcı maddelerden uzak durma alt boyut puan ortalaması 54.13±11.05; EKS ölçeği toplam puan ortalaması 124.86±15.84’tü. MBKÖ ve EKS ölçeklerinin toplam puanları arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir korelasyon tespit edildi. Tespit edilen korelasyon katsayısı anlamlı, olmasına rağmen EKS’nin MBKÖ’yü açıklaması düşük düzeydeydi (R2=.135). Sosyo-demografik özelliklere göre erkeklerde, lisans ve üstü öğrenim derecesine sahip olanlarda, yurtta veya yalnız yaşayanlarda, altı kardeş ve üzeri kardeşi olanlarda, parçalanmış ailelerde, sigara kullananlarda, annesi çalışanlarda MBKÖ puanlarının düşük olduğu tespit edildi. İlçede yaşayan katılımcıların EKS ölçeğinin kararlılık alt boyut puanının ilde yaşayanlara göre yüksek olduğu tespit edildi.
Sonuç: Çalışma sonuçları doğrultusunda gençlerin ego kimlik süreci ve madde bağımlılığından korunma öz yeterliliğini geliştirecek programların düzenlenmesi önerilmektedir. Bu programların madde bağımlılığından korunmaya katkı sağlayacağı beklenmektedir.
Referanslar
WHO. 2020. Available from: URL: https://www.who.int/topics/drug_abuse/en/ Accessed date: 3. 3. 2022.
Degenhardt L, Charlson F, Ferrari A, et al. The global burden of disease attributable to alcohol and drug use in 195 countries and territories, 1990–2016: A systematic analysis for the global burden of disease study 2016. Lancet Psychiatry 2018; 5: 987-1012.
Turkish Drug Report. 2021. http://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/2021-Turkiye-Uyusturucu-Raporu.pdf Accessed date: 9. 2. 2022.
Havaçeliği Atlam D, Şaşman Kaylı D. Bağımlılıkta riskli bir durum: Suç davranışı. Yüncü Z, editör. Ergen Bağımlılığı. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri 2019; 11-7.
Epsoylu H, Nehir S. Madde kullanım varlığının, suç işleyen ve işlemeyen hastalarda suç ve şiddet özelliklerine etkisi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2019; 28(2): 108--113.
Topçuoğlu T. Substance use and crime. Poor YS. (editor). Social work and addiction in all its aspects. Ankara: I. B. Graphics Publications, 2020; 215-251.
Özbay Y, Yılmaz S, Büyüköztürk Ş, et al. Madde bağımlılığı: temiz bir yaşam için bireyin güçlendirilmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2018; 5(1): 81-130.
Dağlı Z. Bağımlılıkla mücadele politikasında din görevlilerinin rolü üzerine bir değerlendirme: Düzce örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2019; 24(2): 285-297.
Kargın M, Hiçdurmaz D. Madde kullanım bozukluğu olan bireylerde sosyal işlevsellik, algılanan esenlik ve stresle başa çıkma. Bağımlılık Dergisi 2018; 19(2): 35-39.
Sevin DM, Erbay E. AMATEM’de ikinci kez tedavi gören madde bağımlılarının madde kullanımına ilişkin yaşam deneyimleri Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2019; 6(3); 691-716.
Botvin GJ, Griffin KW. Life skills training: empirical findings and future directions. The Journal of Primary Prevention 2004; 25(2): 211-232.
Ögel K. Madde bağımlılığını önlemede öğretmen ve ebeveyn eğitimlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2004; 5(4): 213-221.
Yıldız M. Lise öğrencilerinin madde bağımlılığından korunmaya ilişkin öz-yeterliğinin incelenmesi. Dusunen Adam 2017; 3(2): 70-77.
Pellerone M, Tolini G, Polopoli C, Parenting, identity development, internalizing symptoms, and alcohol use: A cross-sectional study in a group of Italian adolescents. Neuropsychiatr Dis Treat 2016; 12: 1769-1778.
Schwartz SJ, Beyers W, Luyckx K, et al. Examining the light and dark sides of emerging adults’ identity: A study of identity status differences in positive and negative psychosocial functioning. J Youth Adolesc 2011; 40(7): 839859.
Çataloğlu B. Comparison of adelescents who are using and not using drugs in terms of psychological resilience and family functions. Unpublished master's thesis, Izmir: Dokuz Eylul University Institute of Educational Sciences, 2011.
Cattelino E, Calandri E, Bonino S. The contribution of the structure and functioning of the family in promoting the well-being of adolescents of different age groups. Int J Environ Res Public Health 2001; 69: 49-60.
Mclaughlin KA, Hatzenbuehler ML. Stressful life events, anxiety sensitivity, and internalizing symptoms in adolescents. J Abnorm Psychol 2009; 118(3): 659-669.
Greenberger E, Chen C, Tally SR, Dong Q. Family, peer, and individual correlates of depressive symptomatology among U.S. and Chinese adolescents. J Consult Clin Psychol 2000; 68(2): 209–219.
Erikson EH. Identity: Youth and crisis. New York: W.W. Norton Company, 1968.
Thoits PA. Self, identity, stress, and mental health. Aneshensel CS, Phelan JC, Bierman A (editors). 2. Baskı. Handbook of the Sociology Of Mental Health. New York, Springer Science 2013: 357-377.
Telim E, Murat M. The relationship between drug abstinence self-efficacy and peer pressure, ability to express oneself and psychological resilience in adolescents. International Journal of Society Researches 2019; 14(20): 931-955.
Ayhan F, Genç M, Türkmen AS. Adölesanların madde bağımlılığından korunmaya ilişkin öz yeterlikleri ile ebeveyn bağlanma düzeyleri arasındaki ilişki Bağımlılık Dergisi 2021; 22(3): 285-296.
Uzun S, Kelleci M. Drug abuse in high school students: their self-efficacy to avoid drug abuse and related factors. Dusunen Adam 2018; 31(4): 356-363.
Balisteri E, Busch- Rossnagel NA, Geisinger KF. Development and preliminary validation of the Ego Identity Process Questionnaire questionnaire. J Adolesc 1995; 18: 179-192.
Arslan E, Arı R. Ego kimlik süreci ölçeğinin Türkçeye uyarlama güvenirlik ve geçerlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Esnstitüsü Dergisi 2005; 20: 75-80.
Eker F, Akkuş D, Kapısız Ö. Ergenler için madde bağımlılığından korunma öz-yeterlik ölçeği'nin geliştirilmesi ve psikometrik değerlendirilmesi. Psikiyatri Hemşireleri Dergisi 2013; 4(1): 7-12.
Şener DK, Akkuş D, Karaca A, Cangür Ş. Lise öğrencilerinin madde kullanmama davranışlarını etkileyen faktörler. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2018; 5(3): 405‒429.
Boynueğri E. The relationship between acculturation strategies and identity statuses in international students in Turkey. Master's Thesis, Ankara: Ankara University Institute of Education Sciences, Department of Psychological Services in Education, 2018.
Yılmaz B. With the ego identity status of university students between parent authority styles and social values examination of the relationship. Master's Thesis, Istanbul: Istanbul Aydın Unıversıty Instıtute of Socıal Scıences, Department of Psychology Psychology Program, 2018.
Meydancı, H.M. Examination of self-efficacy of high school students in the prevention of drug addiction. Master's Thesis, Istanbul: Uskudar University Institute of Addiction And Forensic Sciences Department Of Forensic Sciences Crime Prevention And Analysis, 2019.
Yiğit Ü, Öncü E. Çalışan gençlerde sigara, alkol, uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımı ve risk faktörleri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2019; 6(4): 49-66.
Mete B, Söyiler V, Pehlivan E. Adölesanlarda sigara içme ve madde kullanma prevalansı. Bağımlılık Dergisi 2020; 21(1): 64-71.
Ryzin, M. J., Fosco, G. M., Dishion, T. J. Family and peer predictors of substance use from early adolescence to early adulthood: An 11-year prospective analysis. Addict Behav 2012; 37: 1314-1324.
Wills TA, Yaeger A. Family factors and adolescent drug use: models and mechanisms. Curr Dir Psychol Sci 2003; 12(6): 222–226.
Karatay G, Kubilay G. Sosyoekonomik düzeyi farklı iki lisede madde kullanma durumu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2004; 1(2): 57-70.
Öntaş E, Aslan D. Küresel yetişkin tütün araştırması Türkiye 2016. Available from: URL:http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/duyurular/halkayonelik/kyta2016.pdf Accessed date: 12. 04. 2022.
The research report on the attitude and behavior on tobacco, alcohol and substance use in the general population of Turkey. (2018). Available from: URL: http://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/Duyurular/T%C3%9CRK%C4%B0YE%E2%80%99DE%20GENEL%20N%C3%9CFUSTA%20T%C3%9CT%C3%9CN%20ALKOL%20VE%20MADDE%20KULLANIMINA%20Y%C3%96NEL%C4%B0K%20TUTUM%20VE%20DAVRANI%C5%9E%20ARA%C5%9ETIRMASI.pdf Accessed date: 8. 3. 2022.
Yörükoğlu A. National child and adolescent mental health policies IX. workshop report “being young in Turkey”. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2014; 21(1): 79-89.
Sen A.S. Predictive relationships between adolescents' values and their future expectations and self-efficacy in preventing substance addiction. Master Thesis, Konya: Necmettin Erbakan University, Institute of Educational Sciences, Department of Educational Sciences, Guidance and Psychological Counseling, 2015.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi