Anahtar Kelimeler
Alkol
Madde
Tedavi Motivasyonu
Sosyal Destek
Öz
Amaç: Araştırmada, alkol ve madde bağımlısı bireylerin tedaviye başlamasında veya tedaviyi sürdürmesinde sosyal destek sisteminin önemini keşfetmek amaçlanmaktadır.
Yöntem: Bu kapsamda tedavi sürecine devam eden 18 bağımlı katılımcıyla nitel araştırma yöntemi kullanılarak derinlemesine mülakat ve gözlem yapılmış, elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir.
Bulgular: Araştırma sonucunda sosyal desteğin; bağımlıların tedavi kararı almaları, tedaviyi sürdürme motivasyonları, ayık kalma sürelerinin uzaması ve tedavinin olumlu seyretmesi üzerinde etkili olduğu anlaşılmıştır. Bağımlıların remisyon süresinin uzamasıyla sosyal destek sistemleri arasında yakın bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Tedavi sürecinde yer alan katılımcılar için aile, arkadaş, kendine yardım grupları, dini inançlar ve iş yaşamı en çok destek sunan sosyal sistemler olarak öne çıkmaktadır.
Sonuç: Bağımlıların psikolojik veya ilaçlı tedavilerinin yanında özellikle tedaviye karar verme ve tedaviyi sürdürme süreçlerinin de profesyonel olarak yönetilebilmesi gerekmektedir. Bağımlılığın tedavisinde başarının artırılması için bağımlı bireyin sosyal destek sistemleriyle yakından çalışmaya imkân sunacak yaklaşımların ve yöntemlerin artırılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.
Referanslar
Çakmak SŞ, Ayvaışık HB. Üniversite öğrencilerinde alkol kullanma nedenleri ile kaygı duyarlılığı arasındaki ilişki. Türk Psikoloji Dergisi 2007; 22(60): 91107.
Pektaş Ö, Kalyoncu A, Mırsal H, Beyazyürek M. Alkol bağımlılığında sosyodemografik değişkenler, klinik özellikler ve tedavi sonuçlarının cinsiyetler arasındaki farklılıklarının incelenmesi. Bağımlılık Dergisi 2001; 2(1): 25-29.
Jupp B, Lawrence AJ. New horizons for therapeutics in drug and alcohol abuse. Pharmacol Ther 2010; 125: 138-168.
Uzbay T. Madde bağımlılığın tedavisi. Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi 2009; 21(22): 64-72.
Yılmaz A, Can Y, Bozkurt M, Evren C. Alkol ve madde bağımlılığında remisyon ve depreşme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2013; 6(3): 243-256.
Olçay GU. Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavisi Gören Bireylerde Algılanan Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, 2016.
Ögel K. Sigara, Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları: Tanı, Tedavi ve Önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları, 2010.
Akbaş GE, Mutlu E. Madde bağımlılığı tedavisi gören kişilerin bağımlılık ve tedavi deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 2016; 27(1): 101-122.
Krentzman AR. Review of the application of positive psychology to substance use, addiction, and recovery research. Psychol Addict Behav 2012; 27(1): 151-165.
Ercan FZ, Afyonoğlu MF, Özdemir H. Madde Bağımlılığı Rehabilitasyon Modelleri. ED Erdağı B, Current Debates in Philisophy & Psychology,. London: IJOPEC Publication, 2017.
Akıncı H. Madde Bağımlılığı ve Manevi Destek. Yüksek Lisans Tezi, Yalova, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmetler Anabilim Dalı, 2017.
Marlatt GA, Donovan DM. Relapse Prevention Maintenance Strategies in the Treatment of Addictive Behaviors. 2. Edition, New York: The Guilford Press. 2008.
Ryan RM, Plant RW, O’Malley S. Initial motivations for alcohol treatment: relations with patient characteristics, Treatment Involvement, and Dropout. Addict Behav 1995; 20(3): 279-297.
Savaşan A. Bağımlılığı olan hastalarda servis ortamı ve tedavi motivasyonu ilişkisinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri 2010; 13(3): 119-126.
Ektiricioğlu C. Alkol ve Madde Bağımlılarında İçselleştirilmiş Damgalanma ve Tedavi Motivasyonu İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, 2016.
Gregoire TK, Burke AC. The relationship of legal coercion to readiness to change among adults with alcohol and other drug problems. J Subst Abuse Treat 2004; 26(1): 337-343.
Longshore D, Teruya C. Treatment motivation in drug users: a theory-based analysis. Drug Alcohol Depend 2006; 81(2): 179–188.
Drieschner KH, Lammer SMM, Van Der Staak CPF. Treatment motivation: an attempt for clarification of an ambiguous concept. Clin Psychol Rev 2004; 23(8): 1115-1137.
Gerdner A, Holmberg A. Factors affecting motivation to treatment in severely dependent alcoholics. J Stud Alcohol 2000, 61(4), 548–560.
Cornelius T, Earnshaw VA, Menino D, et al. Treatment motivation among caregivers and adolescents with substance use disorders. J Subst Abuse Treat 2017; 75: 10-16.
Ardahan M. Sosyal destek ve hemşirelik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 9(2): 68-75.
Ateş K. Madde Bağımlılarının Sosyal Rehabilitasyonunda Yerel Yönetimlerin Rolü-Bursa İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, 2018.
Yücel FN, Doğan K, Pamir RN, et al. Alkol bağımlısı bireylerde benlik saygısı, algılanan sosyal destek ve baş etme stratejileri: adsız alkolikler örneği. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 2020; 15: 50-64.
Lookatcha SJ, Wimberlyc AS, McKay JR. Effects of social support and 12-step ınvolvement on recovery among people in continuing care for cocaine dependence. Subst Use Misuse 2019; 54(13): 2144-2155.
Ross CE, Mirowsky T. Family relationships, social support and subjective life expectancy. J Health Soc Behav 2002; 43(4): 469-489.
Ateş NE. Sosyal destek ve dini başa çıkma: şehit aileleri ve gaziler örneği. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2019; 7(1): 73100.
Allen K, Blascovich J, Mendes WB. Cardiovascular reactivity and the presence of pets, friends, and spouses: the truth about cats and dogs. Psychosom Med 2002; 64(5): 727–739.
Tracy EM, Munson MR, Peterson LT, et al. Social support: a mixed blessing for women in substance abuse treatment. J Soc Work Pract Addict 2010; 10(3): 257-282.
Akbaş E. Gebe Kadınlarda Depresyon ve Anksiyete Düzeylerinin Sosyal Destek ile İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006.
Taylor SE. Social Support: A Review. Oxford Handbooks Online, 2019. DOI: 0.1093/oxfordhb/9780195342819.013.0009
Nenova M, DuHamel K, Zemon V, et al. Posttraumatic growth, social support, and social constraint in hematopoietic stem cell transplant survivors. Psychooncology 2011; 22(1): 195-202.
Buckley J, Herth K. Fostering hope in terminally ill patients. Nurs Stand 2004; 19(10): 33-41.
Bengtsson M. How to plan and perform a qualitative study using content analysis. Nursing Plus Open 2016; 2: 8–14.
Sığrı Ü. Nitel Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2021: 157-230.
Berndt EA. Sampling methods. J Hum Lact 2020; 36(2): 224-226.
Karataş Z. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 2015; 1(1): 62-80.
İlhan İÖ, Demirbaş H, Yarpuz AY, et al. Alkol bağımlılığında remisyon süresi üzerinde etkili olan değişkenler. Bağımlılık Dergisi 2003; 4(2): 57-61.
Başer Z. Aileden Algılanan Sosyal Destek ile Kendini Kabul Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 2006.
Birtel MD, Wood L, Kempa NJ. Stigma and social support in substance abuse: implications for mental health and well-being. Psychiatry Res 2017; 252: 1–8.
Dinç M, Şimşek M, Işık A, et al. Yedam alkol bağımlılığı stigmatizasyon ölçeği. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology 2019; 1(1): 33-35.
Barnett MA. All in the family: resources and referrals for alcoholism. J Am Acad Nurse Pract 2003; 15(10): 467-472.
İlhan İ, Demirbaş H, Doğan Y. Remisyonda olan alkol bağımlılarının sosyodemografik özellikleri ve bağımlılık süreci üzerine tanımlayıcı bir çalışma. Bağımlılık Dergisi 2002; 3(3): 155-159.
Ulutaş, Ç. Alkol Bağımlılarında Tedavi Motivasyonu: Ankara Amatem Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, 2018.
Mutlu, E. Motivasyonel Görüşmeye Dayalı Grupla Sosyal Hizmet Müdahalesinin Alkol Kullanım Bozukluğu Olan Bireylerin Tedavi Motivasyonu, Öz Yeterlilik ve Remisyona Etkisi, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, 2021.
Scherbaum N, Specka M. Factors influencing the course of opiate addiction. Int J Methods Psychiatr Res. 2008; 17(1): 39–44.
Yüncü Z, Yıldız U, Kesebir S, et al. Alkol kullanım bozukluğu olan olguların sosyal destek sistemlerinin değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi 2005; 6(3): 129-135.
Ellisa B, Bernichona T, Yua P, et al. Effect of social support on substance abuse relapse in a residential treatment setting for women. Evaluation and Program Planning 2004; 27: 213-221.
Gökler R, Koçak R. Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2008; 1: 89-104.
Uzun B, Kırca NB, Çetinkaya Z, et al. Adsız alkoliklere devam eden bireylerin ilk kullanımdan ayık kalmaya evrilen serüvenine bir bakış: nitel bir araştırma. Turkish Studies – Social 2020; 15(3): 1605-1624.
Blagojevic-Damasek N, Frencl M, Perekovic V, et al. Locus of control, social support and alcoholism. Alcoholism 2012; 48(1): 5-12.
Ersoy EG, Köşger F. Empati: tanımı ve önemi. Osmangazi Tıp Dergisi 2016; 38(2): 9-17.
Özbek MF. Toplumsal yaşamda empati. Akademik Bakış Dergisi 2004; (1): 1-16.
Yılmaz ŞB. İyileşme Dönemindeki Alkolikleri Anlamak: Adsız Alkoliklerin Söylemlerinin İşaret Ettiği Motivasyon Unsurları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Medipol Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
Seebohm P, Chaudhary S, Boyce M, et al. The contribution of self-help/ mutual aid groups to mental well-being. Health Soc Care Community 2013; 21(4): 391–401.
Yıldız A. Dünyada ve türkiye’de adsız alkolikler, Bağımlılık Dergisi 2021; 22(2): 187-207.
Zemore SE, Kaskutas LA. Helping, spirituality and alcoholics anonymous in recovery. J Stud Alcohol 2004; 65(3): 383–391.
Festinger L, Carlsmith JM. Cognitive consequences of forced compliance. J Abnorm Psychol 1959; 58(2): 203–210.
Metin I, Camgoz SM. The advances in the history of cognitive dissonance theory. Int J Humanit Soc Sci 2011; 1(6): 131-136.
Piderman KM, Schneekloth TD, Shane Pankratz V, et al. Spirituality in alcoholics during treatment. Am J Addict 2007; 16(3): 232–237.
Gürsu O. Madde bağımlılığı ve din: HİGED örneği. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2018; 5(1): 37-54.
Akın E. Adsız Alkoliklerin Ayıklık Sürecine İlişkin Anlatılarının Güçlendirme Temelinde Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, 2017.
Xia M, Yang C. The relationship among social support, self‐esteem, affect balance and loneliness in individuals with substance use disorders in china. J Community Psychol 2019; 47(5): 1269-1281.
Richardson CG, Kwon JY, Ratner PA. Self-esteem and the initiation of substance use among adolescents. Can J Public Health 2013; 104(1): 60–63.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi