Anahtar Kelimeler
psikolojik ihtiyaçlar
üniversite öğrencileri
Öz
Amaç: Bu çalışmada, COVID-19 salgın sürecinde üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı düzeyi ile temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış ve bağımlı ve bağımsız değişkenlerin arasındaki ilişki, korelasyonel desen tercih edilerek incelenmiştir. Bir kamu üniversitesinde lisans eğitimi alan öğrenciler araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Bu evrenden kolayda örneklem yöntemi ile 508 kişilik örneklem oluşturulmuştur. Araştırma verilerinin toplanması için; Sosyodemografik Veri Formu, Üniversite Öğrencileri Temel İhtiyaçlar Ölçeği (ÜÖTİÖ) ve Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (SMBÖ-YF) kullanılmıştır.
Bulgular: Sosyal medya bağımlılığı ve temel psikolojik ihtiyaçların karşılanma düzeyi sosyodemografik değişkenlere ve sosyal medya kullanım alışkanlıklarına göre farklılaşmaktadır. Ayrıca katılımcılar COVID-19 salgın sürecinde, sosyal medya kullanımlarının arttığını ifade etmişlerdir. Bu süreçte sosyal medya kullanım sürelerinin arttığını belirten katılımcıların, diğer katılımcılara göre anlamlı olarak daha yükse sosyal medya bağımlılık düzeyi gösterdikleri belirlenmiştir.
Sonuç: Bazı temel psikolojik ihtiyaçların yeterince karşılanmaması sosyal medya bağımlılığı düzeyini artırırken; yeterince karşılanması ise azaltmaktadır. Salgın sürecinde üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım oranları artmıştır. Bu süreçte sosyal medya kullanımı artanların sosyal medya bağımlılığı düzeyi de yüksek bulunmuştur.
Referanslar
Wood M, Center H, Parenteau SC. Social media addiction and psychological adjustment: religiosity and spirituality in the age of social media, Ment Health Relig Cult 2016; 19(9): 972-983.
Quan-Haase A, Young AL. Uses and gratifications of social media a comparison of facebook and instant messaging. Bull Sci Technol Soc 2010; 30(5): 350-361.
Weare Social Digital 2021. https://wearesocial.com/digital-2021 (22.05.2021 tarihinde ulaşıldı)
Gençer AG, Karadere ME, Okumuş B, Hocaoğlu Ç. DSM-5’e giremeyen tanılar (kompulsif satın alma, misophonia, facebook kıskançlığı, pagofaji, siberkondria, internet bağımlılığı). DSM-5’in yeni tanıları. Hocaoğlu Ç (Ed.), Ankara, Türkiye Klinikleri 2018; 87-96.
Singh S, Dixit A, Joshi G. Is compulsive social media use amid Covid-19 pandemic addictive behavior or coping mechanism? Asian J Psychiatr 2020; 54: 102290.
Nowland R, Necka EA, Cacioppo JT: Loneliness and social internet use: pathways to reconnection in a digital world? Perspect Psychol Sci 2018; 13(1): 70-87.
Meshi D, Ellithorpe, ME. Problematic social media use and social support received in real-life versus on social media: Associations with depression, anxiety and social isolation. Addict Behav 2021; 119: 106949.
Balakrishnan V, Shamim A. Malaysian facebookers: Motives and addictive behaviours unraveled. Comput Human Behav 2013; 29(4): 1342-1349.
Ryan T, Chester A, Reece J, Xenos S. The uses and abuses of facebook: A review of facebook addiction. J Behav Addict 2014; 3(3): 133-148.
Cheng C, Li AYL. Internet addiction prevalence and quality of (real) life: A meta-analysis of 31 nations across seven world regions. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2014; 17(12): 755-760.
Kuss DJ, Lopez-Fernandez O. Internet addiction and problematic internet use: A systematic review of clinical research. World J Psychiatry 2016; 6(1): 143–176.
Evren C, Dalbudak E, Evren B, Demirci Çiftci, A. High risk of internet addiction and its relationship with lifetime substance use, psychological and behavioral problems among 10th grade adolescents. Psychiatr Danub 2014; 26(4): 330–339.
Andreassen CS, Pallesen S. Social network site addiction-an overview. Curr Pharm Des 2014; 20(25): 4053–4061.
Katz E, Blumler JG, Gurevitch M. The Uses Of Mass Communications: Current Perspectives On Gratifications Research. Beverly Hills, Sage Publications, 1974.
Abbas R, Mesch GS. Cultural values and facebook use among Palestinian youth in Israel. Comput Human Behav 2015; 48(C) :644-653.
Taş HY, Kaçar S. X, Y ve Z kuşağı çalışanlarının yönetim tarzları ve bir işletme örneği. OPUS Int J Society Res 2019; 18(11): 642-675.
Aktan E. Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi 2018; 5(4): 405421.
Skierkowski D, Wood RM. To text or not to text? The importance of text messaging among college-aged youth. Comput Human Behav 2012; 28(2): 744–756.
Tsai HF, Cheng SH, Yeh TL, et al. The risk factors of internet addiction: A survey of university freshmen. Psychiatry Res 2009; 167(3): 294–299.
Suler JR. To get what you need: Healthy and pathological internet use. Cyberpsychol Behav 2009; (2)5: 385-393.
Koç M. İnternet addiction and psychopathology. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology 2011; 10(1): 143-148.
Akpınar O, Öz FS. Gerçeklik terapisi: Özellikler, temel kavramlar, tedavi, uygulama ve değerlendirme.Electronic J Soc Sci 2013; 12(43): 1-22.
Baumeister RF, Leary MR. The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychol Bull 1995; 117(3): 497–529.
Peterson AV. Choice theory and reality therapy. Tennessee Couns Assoc J 2000; 28(1): 41-50.
Yorgun A, Acar VN. The practicality of reality therapy in Turkish culture: an analytical overview. Education and Science 2014; 39(175): 216-226.
Sarhangpour H, Baezzat F. Predicting cyberloafing through psychological needs with conscientiousness and being goal-oriented as mediators among university students. Int J Psychol 2018; 12(2): 147-168.
Kaner S. Kontrol kuramı ve gerçeklik terapisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 1993; 26(2): 569–585.
Deci, EL, Ryan RM. The “what” and “why” of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior. Psychol Inquiry 2000; 11(4): 227-268
Overholser JC. A simulated interview with William Glasser: Part 1–An ideology about mental health. Irish Association for Counselling and Psychotherapy 2019; 19(3): 4-8.
Yardımcı İ. Mizah kavramı ve sanattaki yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 3(2): 1-41.
Young-Ju J, Ae-Kyung C, Jeong-Jin K, Min-Yeong L. Identification of the structural relationship of basic psychological needs and facebook addiction and continuance. The Journal of the Institute of Internet, Broadcasting and Communication 2016; 16(1): 183-191.
Şahin C, Yağcı M. Sosyal medya bağımlılığı ölçeği-yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 2017; 14(1): 523-538.
Türkdoğan T, Duru E. Üniversite öğrencileri temel ihtiyaçlar ölçeğinin (ÜÖTİÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2012; 31(1): 81-91.
Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. (6h Ed.) Boston: Person Education, 2012.
Bulut S, Bozkurt İ. The effect of treatment motivation levels on patients sent to a conditional substance abuse treatment program. Universitas Psychologica 2019; 18(1): 1-16.
Gao J, Zheng P, Jia Y, et al. Mental health problems and social media exposure during COVID-19 outbreak. PLoS One 2020; 15(4): e0231924.
Andreassen CS. Online social network site addiction: A comprehensive review. Curr Addict Rep 2015; 2015(2): 175–184.
Clark M, Calleja K. Shopping addiction: A preliminary investigation among Maltese university students. Addict Res Theory 2008; 16(6): 633-649.
Vansteenkiste M, Ryan RM. On psychological growth and vulnerability: Basic psychological need satisfaction and need frustration as a unifying principle. J Psychother Integr 2013; 23(3): 263–280.
Dongping L, Wenhua Z, Xian L et al. Stressful life events and adolescent internet addiction: The mediating role of psychological needs satisfaction and the moderating role of coping style. Comput Human Behav 2016; 63(C): 408-415.
Griffiths, M. A components model of addiction within a biopsychosocial framework. J Subst Use 2005; 10(4): 191-197.
Van den Eijnden RJJM, Meerkerk GJ, Vermulst AA, et al. Online communication, compulsive internet use, and psychosocial well-being among adolescents: A longitudinal study. Dev Psychol 2008; 44(3): 655-665.
Andreassen CS, Joel Billieux J, Griffiths MD, et al. The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychol Addict Behav 2016; 30(2): 252-262.
Banyai F, Zsila A, Kiraly O, et al. Problematic social media use: Results from a large-scale nationally representative adolescent sample. PLoS One 2017; 12(1): e0169839.
Ho SS, Lwin M, Lee, E. Till logout do us part? Comparison of factors predicting excessive social network sites use and addiction between Singaporean adolescents and adults. Comp Human Behav 2017; 75: 632-642.
Chen HT, Kim, Y. Problematic use of social network sites: The interactive relationship between gratifications sought and privacy concerns. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2013; 16(11): 806-812.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi