Anahtar Kelimeler
cinsiyet
tedavi
tedavi uyumu
Öz
Amaç: Sigara içme davranışının devam etmesinde ve tedavi girişimlerinin başarısız olmasında, nikotin bağımlılığının birinci neden olduğu belirtilmekte olup nikotin bağımlılığını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, 18 yaş ve üzerindeki sigara bağımlılarının, sigara bırakma başarılarında hangi faktörlerin daha etkili olduğunu belirlemektir.
Yöntem: Retrospektif kohort tipindeki araştırmamızda, sigara bırakma polikliniğimize başvurmuş olan bireyler telefon ile aranmış ve sözlü onamlarının alınmasını takiben anket formumuzdaki sorular ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Çalışmamıza katılan 190 bireyin %32,1’i kadın (n=61), %67,9’u erkek (n=129) olup medyan yaş 39,5 (çeyrekler arası aralık:19, min:19 -max:78) olarak bulunmuştur. Erkeklerin %32,6’sının (n=42), kadınların ise %14,8’inin (n=9) sigara bırakmada başarılı olabildiği saptandı. Elli yaş üzeri bireylerin %38,8’i (n=19) sigara bırakmayı başarırken, 50 yaş altındakilerde bu oran %22,7 (n=32) idi. Ayrıca sigara içmeye 15 yaş ve sonrasında başlamış bireylerin sigarayı bırakmadaki başarısı, daha erken yaşta başlayanlara göre daha yüksekti (%31,1). Tedaviye düzenli devam edenlerin, düzenli devam etmeyenlere oranla sigarayı bırakmada daha başarılı olduğu görüldü (%53,8). Erkeklerde sigara bırakma başarısının, kadınlara göre 3,86 kat (GA:1,65-9,03) daha yüksek olduğu; sigaraya geç başlamanın (≥15yaş) erken başlamaya göre sigarayı bırakmayı 5,33 kat (GA:1,69–16,75); tedaviye düzenli devam etmenin ise düzenli devam etmemeye göre sigara bırakmayı 4,31 kat (GA:1,72-10,79) artırdığı bulunmuştur.
Sonuç: Erkeklerde daha yüksek olan sigara bırakma başarısının, sigaraya daha geç yaşta başlayanlarda ve tedaviye düzenli devam edenlerde anlamlı derecede arttığı bulunmuştur. Sigara bırakma başarısının halen düşük olduğu ülkemizde, sigara bağımlılığını azaltmak için önemli yapılanmalar olan sigara bırakma polikliniklerinin devamlılığının sağlanması önem taşımaktadır.
Referanslar
World Health Organization - Tobacco Fact Sheet 2021 https://www.who.int/ news-room/fact-sheets/detail/tobacco (21.08.2021’de ulaşıldı.)
GATS (Global Adult Tobacco Survey) Fact Sheet, Turkey 2016 https:// nccd.cdc.gov/GTSSDataSurveyResources/Ancillary/DownloadAttachment. aspx?ID=3452 (21.08.2021’de ulaşıldı.)
HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi-(2018/2019-63) Küresel Yetişkin Tütün Araştırması; Türkiye 2016 Verileri http://www.halksagligi. hacettepe.edu.tr/duyurular/halkayonelik/kyta2016.pdf (21.08.2021’de ulaşıldı.)
Teneggi V, Squassante L, Iavarone L, et al. Correlation and predictive performances of saliva and plasma nicotine concentration on tobacco withdrawal-induced craving. Br J Clin Pharmacol 2002; 54(4): 407-414.
Okutan O, Tas D, Kaya H, Kartaloglu Z. Sigara içen sağlık personelinde nikotin bağımlılık düzeyini etkileyen faktörler. Tuberk Toraks 2007; 55(4): 356-63.
Şahin Ü, Öztürk M, Ünlü M, et al. Üniversite öğrencilerinin sigara kullanım ve bağımlılık düzeylerini etkileyen faktörlerin irdelenmesi. Türkiye Klinikleri Arc Lung 2000; 1(2): 1-5.
Argüder E, Karalezli A, Hezer H, et al. Sigara birakma basarisini etkileyen faktörler. Turk Toraks Dergisi 2013; 14(3): 81-87.
Bacha ZA, Layoun N, Khayat G, Hallit S. Factors associated with smoking cessation success in Lebanon. Pharm Pract (Granada). 2018; 16(1): 1111.
Colby SM, Monti PM, Barnett NP, et al. Brief motivational interviewing in a hospital setting for adolescent smoking: a preliminary study. J Consult Clin Psychol 1998; 66(3): 574-578.
Önen Z, Şen E, Gülbay B, et al. Farklı tedavi yöntemlerinin sigara bırakma başarısı üzerine etkileri. Tüberk Toraks Derg. 2010; 58(4): 385-392.
Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerstrom KO. The Fagerstrom Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991; 86(9): 1119-1127.
Uysal MA, Kadakal F, Karsidag C, et al. Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tuberk Toraks. 2004; 52(2): 115-121.
Durusoy R, Uzaslan E. Current approaches in quitting smoking and experiences from field work. Journal of Continuing Medical Education. 2014; 23(1): 7-9.
Hymowitz N, Cummings KM, Hyland A, et al. Predictors of smoking cessation in a cohort of adult smokers followed for five years. Tob Control. 1997; 6(suppl 2): S57-S2.
Turan P, Ergör G, Turan O, et al. İzmir halkının tütün kullanma özelliklerinin belirlenmesi. Tuberk Toraks. 2014; 62(2): 137-146.
Şahbaz S, Kılınç O, Günay T, Ceylan E. Sigara İçme ve demografik özelliklerin sigara bırakma tedavilerinin sonuçlarına etkileri. Toraks Dergisi 2007; 8(2): 110-114.
Janson C, Künzli N, de Marco Ra, et al. Changes in active and passive smoking in the European Community Respiratory Health Survey. Eur Respir J 2006; 27(3): 517-524.
Lesueur FE-K, Bolze C, Melchior M. Factors associated with successful vs. unsuccessful smoking cessation: Data from a nationally representative study. Addict Behav 2018; 80: 110-115.
Yeom H, Lim H-S, Min J, et al. Factors affecting smoking cessation success of heavy smokers registered in the intensive care smoking cessation camp (Data from the National Tobacco Control Center). Osong Public Health Res Perspect 2018; 9(5): 240-247.
Yang JJ, Song M, Yoon H-S, et al. What are the major determinants in the success of smoking cessation: results from the health examinees study. PloS one 2015; 10(12): e0143303.
Monso E, Campbell J, Tønnesen P, et al. Sociodemographic predictors of success in smoking intervention. Tob Control 2001; 10(2): 165-19.
Marino M, Fusconi E, Magnatta R, et al. Epidemiologic determinants affecting cigarette smoking cessation: a retrospective study in a National Health System (SSN) treatment service in Rome (Italy). J Environ Public Health 2010; 2010: 183206.
Qiu D, Chen T, Liu T, Song F. Smoking cessation and related factors in middleaged and older Chinese adults: Evidence from a longitudinal study. PLoS One 2020; 15(10): e0240806.
Yaşar Z, Kurt Ö, Talay F, Kargı A. Bir yıllık sigara bırakma poliklinik sonuçlarımız: sigara bırakmada etkili olan faktörler. Eurasian J Pulmonol. 2014; 16(2): 99-104.
West R, Evins AE, Benowitz NL, et al. Factors associated with the efficacy of smoking cessation treatments and predictors of smoking abstinence in EAGLES. Addiction 2018; 113(8): 1507-1516.
Nordstrom BL, Kinnunen T, Utman CH, et al. Predictors of continued smoking over 25 years of follow-up in the normative aging study. Am J Public Health 2000; 90(3): 404-406.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi