Anahtar Kelimeler
lise öğrencileri
siber zorbalık
Öz
Amaç: Bu tanımlayıcı araştırma, lise öğrencilerinin siber zorbalık ve internet bağımlılığı arasındaki ilişkiyi saptanması amacı ile yapılmıştır.
Yöntem: Araştırma, bir il merkezindeki 9-12. sınıflarda öğrenim gören 546 lise öğrencisi ile yapılmıştır. Etik kurul ve kurum izni alınan araştırmada veriler, Ergenler için Tanıtıcı Özellikler Formu, Siber Zorbalık ve İnternet Saldırganlığı Tarama Ölçeği (SZİSTÖ) ve İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ) ile toplanmıştır.
Bulgular: Lise öğrencilerinin %59.0’ının kız, %54.0’ının 9. sınıfta olduğu, %32.2’sinin hafta içi 3-5 saat/gün, %30.2’sinin hafta sonu 3-5 saat/gün internet kullandıkları, %40.1’inin sosyal paylaşım sitelerinde (facebook, twitter, instagram, whatsapp vb.) chat yapmak için internet kullandıkları belirlenmiştir. Hafta içi ve hafta sonu internet kullanım süresi >7 saatten/gün olan lise öğrencilerinin SZİSTÖ Siber Zorba Kurbanı Olma (SZKO) ve Siber Zorba Olma (SZO) alt ölçek puan ortalamalarının yüksek olduğu bulunmuştur. Lise öğrencilerinin İBÖ toplam puanı ile SZİSTÖ-SZKO ve SZO alt ölçek puanları arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Sonuç: Öğrencilere, ailelere ve öğretmenlere internet bağımlığı, internette yaşanabilecek riskler, internetin bilinçli ve sağlıklı kullanımı, siber zorbalık konusunda sağlık profesyonelleri ve okul yönetimi/personelinin işbirliği ile bilgilendirici seminerler yapılabilir. Ayrıca farkındalık arttırıcı müdahale çalışmalarının yapılması internet bağımlılığı ve siber zorbalık/mağduriyet gibi durumların yaşanmasını azaltabilir.
Referanslar
Baltacı Ö, Akbulut ÖF, Yılmaz E. Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: Covid-19 pandemisi. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi 2021; 3(1): 97-121.
Göker ME, Turan Ş. Covid-19 pandemisi sürecinde problemli teknoloji kullanımı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi 2020; 5(COVID-19 Özel Sayısı): 108-114.
Yavuz O. Ergenlik döneminde internet bağımlılığının okul başarısı üzerinde etkileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2018; 8(15): 1056-1080.
Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(Bt) Kullanım-Arastırması-2020-33679 (Accessed 05.05.2021).
Patchin JW, Hinduja S. Bullies move beyond the school yard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence Juv Justice 2006; 4(2): 148-169.
Aksaray S. Siber zorbalık. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2011; 20(2): 405-432.
Uluçay DM, Melek G. Türkiye’deki okullarda siber zorbalık: Bir literatür değerlendirmesi. Online Academic Journal of Information Technology 2017; 8(30): 91-106.
Özbey H, Başdaş Ö. Ergenlerde zorbalık ve hemşirelik yaklaşımı. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2020; 7(1): 46-50.
Craig W, Boniel-Nissim M, King N, Walsh SD, Boer M, Donnelly PD, et al. Social media use and cyber-bullying: A cross-national analysis of young people in 42 countries. J Adolesc Health 2020; 66(6S): S100-S108.
Çelen Ç, Çöp E, Dinç GŞ, Hekim Ö, Göker Z, Sekmen E, et al. Çocuk psikiyatrisi polikliniğine başvuran ergenlerde akran zorbalığı ile siber zorbalık ve öfke ifade tarzlarının ilişkisi. Türkiye Çocuk Hast Derg 2020; 14: 108-118.
Çimen İD. Ergenlerde siber zorbalık, internet aile tutumu ve aile işlevselliğinin etkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2018; 19(4): 397-404.
Taştekin E, Bayhan P. Ergenler arasındaki siber zorbalığın ve mağduriyetin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying 2018; 5(2): 21-45.
Lee C, Shin N. Prevalence of cyberbullying and predictors of cyberbullying perpetration among Korean adolescents. Comput Human Behav 2017; 68: 352-358.
Baldry AC, Farrington DP, Sorrentino A. School bullying and cyberbullying among boys and girls: Roles and overlap. J Aggress, Maltreat Trauma 2017; 26(9): 937-951.
Eroğlu Y, Aktepe E, Akbaba S, Işık A. Özkorumak E. Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim 2015; 40(177): 93-107.
Genç AK, Avcı E. Binomial (oran) verilerin meta-analizi: Türkiye’deki internet bağımlılık oranının belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2020; 13(3): 1050-1068.
Ceyhan E. Ergen ruh sağlığı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2008; 15: 109-116.
Tahiroğlu AY, Celik GG, Uzel M, Ozcan N, Avci A. Internet use among Turkish adolescents. Cyberpsychol Behav 2008; 11(5): 537-543.
Aslan N. Ergenlerde internet bağımlılığı, yaygınlığı, nedenleri ve sonuçları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2019; 12(65): 945-957.
Söyler S, Kaptanoğlu AY. Sanal uyuşturucu: İnternet. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018; 7(2): 37-46.
Hinduja S, Patchin, JW. Bullying Beyond The Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Sage Publications (Corwin Press), 2009.
Özdemir M, Akar F. Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 2011; 17(4): 605-626.
Hahn A, Jerusalem M. Internetsucht: Reliabilität und validität in der online-Forschung. Theobald A, Dreyer M, Starsetzki T (editors), Handbuch zur Online-Marktforschung. Beiträge aus Wissenschaft und Praxis. Wiesbaden: Gabler, 2001: 213-233.
Şahin C, Korkmaz Ö. İnternet Bağımlılığı Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 2011; 32: 101-115.
Ayhan B, Köseliören M. İnternet, online oyun ve bağımlılık. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying 2019; 6(1): 1-30.
Ünver H, Koç Z. Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2017; 15(2): 117-140.
Yüksel M, Yılmaz E. Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online 2016; 15(3): 1031-1042.
Chang FC, Chiu, CH, Lee CM, Chen, PH, Miao, NF. Predictors of the initiation and persistence of internet addiction among adolescents in Taiwan. Addict Behav 2014; 39(10): 1434-1440.
Samaha M, Hawi NS. Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Comput Human Behav 2016; 57: 321-325.
Altundağ Y. Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying 2016; 3(1): 27-43.
Doğan U, Çolak TS. Self-concealment, social network sites usage, social appearance anxiety, loneliness of high school students: A model testing. Journal of Education and Training Studies 2016; 4(6): 176-183.
Griffiths M. Sex on the internet: Observations and implications for internet sex addiction. J Sex Res 2001; 38(4): 333-342.
Gross EF. Adolescent internet use: What we expect, what teens report. J Appl Dev Psychol 2004; 25(6): 633649.
Dinç ES. Sosyal medya ortamlarında siber zorbalık: Lise öğrencilerinin siber zorbalık deneyimlerinin incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergi 2020; 4(1): 24-39.
Sticca F, Perren S. Is cyberbullying worse than traditional bullying? Examining the differential roles of medium, publicity, and anonymity for the perceived severity of bullying. J Youth Adolesc 2013; 42(5): 739-750.
Deniz L, Çalışgan H. İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ve siber zorbalık. Route Educational and Social Science Journal 2015; 2(4): 399-422..
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi