Anahtar Kelimeler
sosyal medya tükenmişliği
ölçek uyarlama
doğrulayıcı faktör analizi
Öz
Amaç: Bu çalışmanın amacı sosyal medya tükenmişliği ölçeğinin (SMTÖ) Türk kültürüne uyarlanmasıdır.
Yöntem: Bu çalışma bir ölçek uyarlama çalışmasıdır. Çalışmanın verileri lise veya üniversite eğitimine devam eden bireylerden toplanmıştır. Çalışmanın katılımcı grubu uygun örnekleme yöntemiyle ulaşılan yaş aralığı 14 ile 22 arasında olan 282 kız (%57) ve 217 erkek (%43) olmak üzere toplam 499 bireyden oluşmaktadır.
Bulgular: SMTÖ’nün dil geçerliğini tespit etmek için iki dile de hakim bireylere ölçeğin Türkçe ve İngilizce formu uygulanmış ve dil geçerliği olduğu saptanmıştır. Yapı geçerliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. DFA sonucunda hem 1. düzey hem de 2. düzey DFA uyum indeksleri kriterleri sağlamıştır. SMTÖ’nün ölçüt geçerliğini test etmek için sosyal medya bozukluğu ölçeği ile arasındaki ilişki incelenmiş ve iki ölçek arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. SMTÖ’nün güvenirliği iç tutarlık, iki yarı güvenirlik ve tekrar test ile incelenmiştir. Üç değer de istenilen kriteri sağlamıştır.
Sonuç: Bu çalışmada uyarlanan SMTÖ’nün Türk kültüründe kullanabilecek güvenirlik ve geçerliği olan bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Tess PA. The role of social media in higher education classes (real and virtual)-A literature review. Comput Human Behav 2013; 29(5): 60-68.
Bail CA, Argyle LP, Brown TW, et al. Exposure to opposing views on social media can increase political polarization. Proc Natl Acad Sci 2018; 115(37): 9216-9221.
Duggan M, Ellison NB, Lampe C, et al. Social media update 2014. Pew Research Center 2015; 19: 1-2.
Solmaz B, Tekin G, Herzem Z, Demir M. İnternet ve sosyal medya kullanımı üzerine bir uygulama. Selçuk İletişim 2013; 7(4): 23-32.
Çalışkan M, Mencik Y. Değişen dünyanın yeni yüzü: Sosyal medya. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi 2015; 50: 254-277.
Tutgun-Ünal A, Deniz L. Sosyal medya kuşaklarının sosyal medya kullanım seviyeleri ve tercihleri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2020; 15(22): 1289-1319.
https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-uk/ (15 Aralık 2021’de ulaşıldı).
Bolton RN, Hoefnagels A, Migchels, N, et al. Understanding Generation Y and their use of social media: A review and research agenda. Journal of Service Management 2013; 24(3): 245-267.
Naslund JA, Aschbrenner KA, Marsch LA, Bartels SJ. The future of mental health care: peer-to-peer support and social media. Epidemiol Psychiatr Sci 2016; 25(2): 113-122.
Andreassen CS, Billieux J, Griffiths MD, et al. The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychol Addict Behav 2016; 30(2): 252-262.
Bilgin M. Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik bozukluklar arasındaki ilişki. The Journal of International Scientific Researches 2016; 3(3): 237-247.
Abi-Jaoude E, Naylor KT, Pignatiello A. Smartphones, social media use and youth mental health. Cmaj 2020; 192(6): 136-141.
Shensa A, Escobar-Viera CG, Sidani JE, et al. Problematic social media use and depressive symptoms among US young adults: A nationally-representative study. Soc Sci Med 2017; 182: 150-157.
Aktan E. Sosyal medya ve sosyal kaygı: Sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim 2018; 11(2): 35-53.
Vannucci A, Flannery KM, Ohannessian, CM. Social media use and anxiety in emerging adults. J Affect Disord 2017; 207: 163-166.
Apaolaza V, Hartmann P, D’Souza C, Gilsanz A. Mindfulness, compulsive mobile social media use, and derived stress: The mediating roles of selfesteem and social anxiety. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2019; 22(6): 388396.
Goodwin R, Palgi Y, Lavenda O, et al. Association between media use, acute stress disorder and psychological distress. Psychother Psychosom 2015; 84(4): 253-254.
Karadağ A, Akçinar B. Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik semptomlar arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi 2019; 20(3): 154166.
Pavelko R, Myrick JG. Tweeting and trivializing: how the trivialization of obsessive–compulsive disorder via social media impacts user perceptions, emotions, and behaviors. Imagination. Cognition and Personality 2016; 36(1): 41-63.
Sponcil M, Gitimu P. Use of social media by college students: Relationship to communication and self-concept. Journal of Technology Research 2013; 4(1): 37-49.
Dibb B. Social media use and perceptions of physical health. Heliyon 2019; 5(1): e00989.
Richards D, Caldwell PH, Go H. Impact of social media on the health of children and young people. Paediatr Child Health 2015; 51(12): 1152-1157.
Bright LF, Kleiser SB, Grau, SL. Too much Facebook? An exploratory examination of social media fatigue. Comput Human Behav 2015; 44: 148–155.
Cramer EM, Song H, Drent, AM. Social comparison on Facebook: Motivation, affective consequences, self-esteem, and Facebook fatigue. Comput Human Behav 2016; 64: 739–746.
Dhir A, Kaur P, Chen S, Pallesen S. Antecedents and consequences of social media fatigue. Int J Inf Manage 2019; 48: 193-202.
Lee AR, Son SM, Kim KK. Information and communication technology overload and social networking service fatigue: A stress perspective. Comput Human Behav 2016; 55(2): 51–61.
Harren N, Walburg V, Chabrol, H. Studying social media burnout and problematic social media use: The implication of perfectionism and metacognitions. Comput Hum Behav Rep 2021; 4: 1-13.
Han B. Social media burnout: Definition, measurement instrument, and why we care. Journal of Computer Information Systems 2018; 58(2): 122–130.
Han R, Xu J, Ge Y, Qin Y. The impact of social media use on job burnout: The role of social comparison. Front Public Health 2020; 8: 588097..
Liu C, Ma J. Social media addiction and burnout: The mediating roles of envy and social media use anxiety. Curr Psychol 2018; 39: 1883–1891.
Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Organ Behav 1981; 2: 99–113.
Ma J, Liu C. Psychometric properties of the Chinese version of the social media burnout scale. Curr Psychol 2021; 40: 3556-3561.
Swi^tek AH, Szczesniak M, Zhang S, Borkowska H. A preliminary validation of the polish version of the social media fatigue scale. Psychol Res Behav Manag 2021; 14: 719-729.
Cao X, Khan AN, Zaigham GH, Khan NA. The stimulators of social media fatigue among students: Role of moral disengagement. Journal of Educational Computing Research 2019; 57(5): 1083-1107.
Shokouhyar S, Siadat SH, Razavi MK. How social influence and personality affect users’ social network fatigue and discontinuance behavior. Aslib J Inf Manag 2018; 70(4): 344-366.
Zhang Y, He W, Peng L. How perceived pressure affects users’ social media fatigue behavior: a case on WeChat. Journal of Computer Information Systems 2020; 1-12.
Yildiz-Aydin K, Aydin N, Özçirpici B. Social Media Use, addiction and burnout levels of hospital employees, effective factors: A cross sectional study. Int Neuropsychiatr Dis J 2021; 15(3): 34-41.
Bilgin M, Şahin İ, Togay, A. Social media addiction in adolescents and parentadolescent relationship. Eğitim ve Bilim 2020; 45(202): 263-281.
Liu QX, Fang XY, Wan JJ, Zhou ZK. Need satisfaction and adolescent pathological internet use: Comparison of satisfaction perceived online and offline. Comput Human Behav 2016; 55 (Part B): 695–700.
Savcı M, Ercengiz M, Aysan F. Ergenlerde sosyal medya bozukluğu ölçeği’nin Türkçe uyarlaması. Noro Psikiyatri Ars 2018; 55(3): 248-255.
Demirci İ. Bergen sosyal medya bağımlılığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2018; 20(Suppl 1): 15-22.
Taş İ. Ergenler için sosyal medya bağımlılığı ölçeği kısa formunun (SMBÖ-KF) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying 2017; 4(1): 27-40.
van den Eijnden RJJM, Lemmens JS, Valkenburg PM. The Social Media Disorder Scale: Validity and psychometric properties. Comput Human Behav 2016; 61: 478–487.
Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi, 2012.
Seçer İ. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Anı UYayıncılık, 2015.
Kline RB. Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Pres, 2015.
Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri El Kitabı, İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları Ve Yorum. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2007.
Pallant J. SPSS Survival Manual. New York, NY, McGraw-Hill, 2013.
Byrne BM. Structural Equation Modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic Concepts, Applications, and Programming. Psychology Press, 2013.
Erkuş A. Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi