Anahtar Kelimeler
dijital ebeveynlik farkındalığı
sağlık okuryazarlığı
Öz
Amaç: Bu çalışmada annelerin dijital ebeveynlik farkındalığıyla sağlık okuryazarlığı ve çeşitli değişkenler arasındaki ilişkinin ortaya konması amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma, korelasyonel desende nicel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini, 5-11 yaş arası çocuğa sahip 311 anne oluşturmuştur. Araştırma verilerinin uygulanması ve değerlendirilmesinde Kişisel Bilgi Formu, Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği ve Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın verileri çevrimiçi anket yoluyla elde edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılan annelerin yaş ortalaması 30,23±4,85’dir. Annelerin %62,1’i son altı aydır il merkezinde yaşamaktadır. Annelerin %7,1’inin çocuğu akıllı telefona, %39,2’sinin çocuğu tablet PC’ye sahiptir. Annelerin %48,2’si çocuğuyla yeterince vakit geçirdiğini belirtmiştir. Çalışmada annelerin yüksek dijital ebeveynlik farkındalığına ve sağlık okuryazarlık düzeyine sahip olduğu bulunmuştur. Annelerin sağlık okuryazarlık düzeyi azaldıkça dijital olumsuz model olma ve dijital ihmal düzeylerinin anlamlı düzeyde arttığı görülmüştür. Ayrıca annelerin sağlık okuryazarlık düzeyi arttıkça verimli kullanım ve risklerden koruma düzeyleri de anlamlı farklılıkta artmıştır. Ek olarak çocukların akıllı telefon/tablet PC’ye sahip olmasının, annelerin çocukları ile yeterli vakit geçirmesinin ve son altı aydır yaşanılan bölgenin de dijital ebeveynlik farkındalığını etkilediği belirlenmiştir.
Sonuç: Çalışma sonuçları doğrultusunda annelerin sağlık okuryazarlık düzeyleri ile dijital ebeveynlik rollerini geliştirici, dijital çevrelerinin niteliğini artırıcı programların düzenlenmesi önerilmektedir. Bu programların toplum sağlığının korunmasına katkı sağlayacağı beklenmektedir.
Referanslar
Manap A, Durmuş E. Development of digital parental awareness scale. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE) 2020; 21(2): 980-993.
Mustafaoğlu R, Zirek E, Yasacı Z, Özdinçler A.R. The negative effects of digital technology usage on children’s development and health. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2018; 5(2): 13-21.
Şenel A, Atılgan E, Turhan M, et al. İnternet oyun oynama bozukluğu olan adölesanlarda kas iskelet sistemi semptomları. Bağımlılık Dergisi 2021; 22(3): 218-225.
Kaya A. Adölesanlarda dijital oyun bağımlılığının mutluluk ve yaşamın anlamına etkisi. Bağımlılık Dergisi 2021; 22(3): 297-304.
Nguyen QT, Naguib RNG, Das AK, et al. Primary education in Vietnam and pupil online engagement. International Journal of Educational Management 2018; 32(1): 71 83.
Tennakoon H, Saridakis G, Mohammed AM. Child online safety and parental intervention: a study of Sri Lankan internet users. Information Technology & People 2018; 31(3): 770-790.
Checa-Romero M, Pascual Gómez I. Minecraft and machinima in action: development of creativity in the classroom. Technology, Pedagogy and Education 2018; 27(5): 625-637.
Ott M, Pozzi F. Digital games as creativity enablers for children. Behav Inf Technol 2012; 31(10): 1011-1019.
Li MC, Tsai CC. Game-based learning in science education: A review of relevant research. J Sci Educ Technol. 2013; 22: 877-898.
Huang G, Li X, Chen W, Straubhaar JD. Fall-behind parents? The influential factors on digital parenting self-efficacy in disadvantaged communities. Am Behav Sci 2018; 62(9): 1186-1206.
Livingstone S, Byrne J. Parenting in the digital age: The challenges of parental responsibility in comparative perspective. Mascheroni G, Ponte C, Jorge A (editors). Digital Parenting: The Challenges for Families in the Digital Age. Gothenburg: Nordicom, University of Gothenburg, 2018, p. 19-30.
Rode JA. Digital parenting: designing children’s safety. People and Computers XXIII Celebrating People and Technology 2009; 244-251.
Rahayu NW, Haningsih S. Digital parenting competence of mother as informal educator is not inline with internet access. Int J Child Comput Interact 2021; 29: 100291.
Benedetto L, Ingrassia M. Digital parenting: Raising and protecting Children in Media World. 14. Benedetto L, Ingrassia M (editors). Parenting Studies by an Ecocultural and Transactional Perspective. London, UK: Intech, 2021, 8.
Livingstone S, Byrne J. Parenting in the digital age: The challenges of parental responsibility in comparative perspective. Mascheroni G, Ponte C, Jorge A (editors.) Digital Parenting. The Challenges for Families in the Digital Age. Göteborg: Nordicom, 2018: 19-30.
Yurdakul IK, Dönmez O, Yaman F, Odabaşı HF. Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences 2013; 12(4): 883-896.
Tosun N, Mihci C. An examination of digital parenting behavior in parents with preschool children in the context of lifelong learning. Sustainability 2020; 12(18): 7654.
Rodríguez-de-Dios I, van Oosten JM, Igartua JJ. A study of the relationship between parental mediation and adolescents’ digital skills, online risks and online opportunities. Comput Human Behav 2018; 82: 186-198.
Manap A, Durmuş E. Dijital ebeveynlik farkındalığının çeşitli değişkenler, aile içi roller ve çocukta internet bağımlılığı açısından incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 2021; 12(1): 141-156.
Bayık-Temel A, Aras Z. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2017; 25(2): 85-94.
World Health Organization. Health Literacy: The Solid Facts. Copenhagen: World Health Organization Regional Office for Europe, 2013.
Yılmazel G, Çetinkaya F. Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016; 15(1): 69-74.
Yusuf M, Witro D, Diana R, et al. Digital parenting to children using the internet digital. Pedagog Journal of Islamic Elements Scholarly 2020; 3: 1-14.
Kennedy TLM. Weaving the Home Web: A Canadian Case Study of Internet Domestication. Doctoral Dissertation, Toronto: University of Toronto Graduate Department of Sociology, 2011.
Anderson M. Parents, Teens and Digital Monitoring. Washington DC: Pew Research Center, 2016.
Aydın D, Aba YA. Annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile emzirme öz-yeterlilik algıları arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2019; 12(1): 31-39.
Khorasani EC, Peyman N, Esmaily H. Measuring maternal health literacy in pregnant women referred to the health care centers of Mashhad, Iran, in 2015. Journal of Midwifery & Reproductive Health (JMRH) 2018; 6(1): 11571162.
Subrahmanyam K, Šmahel D (editors). Internet use and well-being: physical and psychological effects. Digital Youth. New York, NY: Springer, 2021: 123142.
Ayas T, Horzum MB. Exploring the teachers’ cyber bullying perception in terms of various variables. International Online Journal of Educational Sciences 2011; 3(2): 619-640.
Akdağ M, Şahan-Yılmaz B, Özhan U, Şan İ. Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (İnönü Üniversitesi örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2014; 15(1): 77-96.
Keleşoğlu F, Karduz FFA. Covid-19 sürecinde dijital ebeveynlik ile anne-baba stresi arasında yordayıcı ilişkiler. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying 2020; 7(2): 70-102.
Gönenç İM. Kadın sağlığı açısından sağlık okuryazarlığı. Yıldırım F, Keser A (editor). Sağlık Okuryazarlığı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 2015; 61-74.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. Ankara: TÜİK, 2021.
Karaman H, Ayhan H. Çocuğa yönelik teknolojik ihmal ve istismar. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying 2021; 8(1): 43-59.
Bae SM. The relationships between perceived parenting style, learning motivation, friendship satisfaction, and the addictive use of smartphones with elementary school students of South Korea: Using multivariate latent growth modeling. School Psychol Int 2015; 36: 513-531.
Chang FC, Chiu CH, Miao NF, et al. The relationship between parental mediation and Internet addiction among adolescents, and the association with cyberbullying and depression. Compr Psychiatry 2015; 57: 21-28.
Terras MM, Yousaf F, Ramsay J. The relationship between parent and child digital technology use. Proceedings of the British Psychological Society Annual Conference, Nottingham, UK, 2016.
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi