SİGARA KULLANANLARDA DEPRESYON DÜZEYİNİN DİKKAT PERFORMANSINA ETKİSİ

Aysu Taşpınar; Gün Pakyürek

SİGARA KULLANANLARDA DEPRESYON DÜZEYİNİN DİKKAT PERFORMANSINA ETKİSİ

Yazarlar

Aysu Taşpınar Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Gün Pakyürek Aydın Adnan Menderes Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

Sigara kullanımı- depresyon- bağımlılık- nikotin- dikkat

Özet

Amaç: Bu çalışmada, sigara kullanan ve depresyon düzeylerine göre gruplandırılmış katılımcıların dikkat performanslarının nasıl farklılaştığının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Yöntem: Araştırmanın örneklemi Aydın Adnan Menderes Üniversitesi'nde lisans eğitimine devam eden 19-26 yaş arası 62 bireyden oluşmaktadır. Araştırmada Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi, Beck Depresyon Envanteri, Nikotin Stroop ve İz Sürme Testi kullanılmıştır. Bireyler depresyon düzeylerine göre minimal, hafif, orta ve şiddetli depresyon olarak 4 gruba ayrılmıştır. Katılımcıların seçici dikkat düzeyini belirlemek amacıyla Nikotin Stroop, karmaşık dikkatlerini ölçmek amacıyla ise İz Sürme Testi uygulanmıştır.
Bulgular: Araştırmanın sonuçlarında, bireylerin sigara bağımlılık düzeyleri ile depresyon düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar belirlenmiştir. Katılımcıların depresyon ve sigara bağımlılık düzeyleri ile dikkat performansları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir.
Sonuç: Sigara kullananlarda depresyon düzeyinin dikkat performansına etkisinin daha iyi anlaşılabilmesi için sigara kullanım düzeyinin fizyolojik ölçümlerle belirlenmesi, yoksunluk şiddetinin değişimlenmesi ve diğer patolojik bozukluklar değişkenlerine bağlı olarak yeni çalışmaların yapılabileceği önerisi getirilmiştir.

Kaynaklar

Koob GF, Le Moal M. Neurobiological theories of addiction. Amsterdam/Boston: Elsevier/Academic Press, 2006: 243-287.

Dani JA, Bertrand D. Nicotinic acetylcholine receptors and nicotinic cholinergic mechanisms of the central nervous system. Annu Rev Pharmacol Toxicol 2007; 47: 699-729.

Domino EF, Ni L, Thompson M et al. Tobacco smoking produces widespread dominant brain wave alpha frequency increases. Int J Psychophysiol 2009; 74: 192-198.

Kısacık E. Sigara kullanan ve kullanmayan genç, yetişkin ve yaşlılarda dikkat yanlılığı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.

Park S, Knopick C, McGurk S, Meltzer HY. Nicotine impairsspatial working memory while leaving spatial attentionintact. Neuropsychopharmacology 2000; 22: 200-209.

Jacobsen LK, Krystal JH, Mencl WE et al. Effects of smoking and smoking abstinence on cognition in adolescent. Biol Psychiatry 2005; 57: 56-66.

Maisto SA, Galizio M, Connors GJ. Drug Use and Abuse. (6th Ed.). Belmont, CA: Thomson and Wadsworth, 2011.

Audrain‐McGovern J, Rodriguez D, Kassel JD. Adolescent smoking and depression: evidence for self-medication and peer smoking mediation. Addiction 2009; 104: 1743-1756.

Üçok ALP, Polat A, Bozkurt OYA, Meteris H. Cigarette smoking among patients with schizophrenia and bipolar disorders. Psychiatry Clin Neurosci 2004; 58: 434-437.

Dierker L, Donny E. The role of psychiatric disorders in the relationship between cigarette smoking and DSM-IV nicotine dependence among young adults. Nicotine Tob Res 2008; 10: 439-446.

Breslau, N. Psychiatric comorbidity of smoking and nicotine dependence. Behav Genet 1995; 25: 95101.

Mendelsohn PC. Smoking and depression: a review. Aust Fam Physician 2012; 41: 304-307.

Breslau N, Kilbey MM, Andreski P. DSM-III-R nicotine dependence inyoung adults: Prevalence correlates and associated psychiatric disorders. Addiction 1994; 89:743-754.

Ernst M, Matochik JA, Heishman SJ et al. Effect of nicotine on brain activation during performance of a working memory task. Proc Natl Acad Sci U S A 2001; 98: 4728-4733.

Foulds J, Stapleton J, Swettenham J et al. Cognitive performance effects of subcutaneous nicotine in smokers andnon-smokers. Psychopharmacology 1996; 127: 31-38.

Benoit G, Fortin L, Lemelin S et al. Selective attention in major depression: clinical retardation and cognitive inhibition. Can J Psychol. 1992; 46: 41-52.

Amerikan Psikiyatri Birliği. Ruhsal Bozuklukların Tanısal Ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5) Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. (Çev.: E Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013.

Kalınkılıç E, Baran Z. Olumsuz duygudurum değişimlemesinin sigara kullanan ve kullanmayan genç yetişkin erkeklerde görülen dikkat yanlılığı üzerindeki etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2019; 6: 565-608.

Pakyürek G, Şenyüz L. Sigara kullanımı ve bilişsel yük farklılaşmasının ileriye dönük bellek performansına etkisinin incelenmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2019; 6: 221-238.

Fagerström KO. Measuring degree of physical dependence to tobacco smoking with reference to individualization of treatment. Addict Behav 1978; 3: 235-241.

Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerstrom KO. The Fagerstrom test for nicotine dependence: A revision of the Fagerstrom tolerance questionnaire. Br J Addict 1991; 86: 1119-1127.

Uysal MA, Kadakal F, Karşıdağ C et al. Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tuberk Toraks 2004; 52: 115-121.

Sağlam L. Nikotin bağımlılığının klinik değerlendirilmesi. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi. 2017; 4: 78-89.

Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry. 1961; 4: 561-571.

Hisli N. Beck Depresyon Envanteri’nin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Turk J Psychol. 1989; 7(23): 3-13.

Türk Androloji Derneği. Beck depresyon envanteri. http://www.androloji.org.tr/androlojiDATA/Document/25112014164858- 10-BECK-DEPRESYON-ENVANTERI.pdf (1 Temmuz 2018).

Beck AT, Steer RA, Garbin MG. Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clin Psychol Rev 1988; 8: 77-100.

Kısacık E, Çakır Z. Sigara içenler için Stroop Testi'nin Türkiye örnekleminde geliştirilme çalışması. Arch Neuropsychiatry. 2019; doi: 10.29399/npa.23509.

Reitan RM. The relation of the trail making test to organic brain damage. J Consult Psychol 1955; 19: 393-394.

Türkeş N, Can H, Kurt M, Dikeç PBE. İz Sürme Testi’nin 20-49 yaş aralığında Türkiye için norm belirleme çalışması. Turk Psikiyatri Derg 2015; 26: 189-196.

Gross TM, Jarvik ME, Rosenblatt MR. Nicotine abstinence produces content-specific stroop interference. Psychopharmacology 1993; 110: 333-336.

George D, Mallery M. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, (10a ed.) Boston: Pearson, 2010.

Fidan F, Pala E, Ünlü M, Sezer M, Kara Z. Sigara bırakmayı etkileyen faktörler ve uygulanan tedavilerin başarı oranları. Kocatepe Med J. 2005; 6(3): 27-34.

Kim NH, Kim HC, Lee JY et al. Association between environmental tobacco smoke and depression among Korean women. BMJ Open 2015;5:e007131.

Sütoluk Z, Nazlıcan E, Azizoğlu A, Akbaba M. Yüreğir Çıraklık Eğitim Merkezi öğrencilerinde depresyon sıklığı ve nedenleri. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. 2005; 6(23): 23-26.

Dinn WM, Ayçiceği A, Harris CL. Cigarette smoking in a student sample: neurocognitive and clinical correlates. Addict Behav 2004; 29: 107-126.

Rotheram-Fuller A, Shoptaw S et al. Impaired performance in a test of decision-making by opiatedependent tobacco smokers. Drug Alcohol Depend. 2004; 73: 79-86.

Şişman-Bal S, Ayçiçeği-Dinn A, Dinn WM. Sigara kullanımı, nöropsikolojik performans ve kişilik özellikleri. Nesne Psikoloji Dergisi 2018; 6(13): 367-406.

Bell SL, Taylor RC, Singleton EG et al. Smoking after nicotine deprivation enhances cognitive performance and decreases tobacco craving in drug abusers. Nicotine Tob Res 1999; 1: 45-52.

Newhouse PA, Potter A, Singh A. Effects of nicotinic stimulation on cognitive performance. Curr Opin Pharmacol 2004; 4: 36-46.

Knudsen EI. Fundamental components of attention. Annu Rev of Neurosci 2007; 30: 57-78.

Waters AJ, Carter BL, Robinson JD et al. Attentional bias is associated with incentive-related physiological and subjective measures. Exp Clin Psychopharmacol 2009; 17: 247-257.

SİGARA KULLANANLARDA DEPRESYON DÜZEYİNİN DİKKAT PERFORMANSINA ETKİSİ