ZORLANTILI SATIN ALMA ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK, GÜVENİLİRLİK, TOPLUMUMUZDA PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİ
Anahtar Kelimeler:
Zorlantılı satın alma- geçerlik- güvenilirlikÖzet
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Valence, d’Astous ve Fortier’e ait olan zorlan-tılı satınalma ölçeğinin dilimizdeki geçerlik ve güvenilirliğini araştırmaktır.
Yöntem: Bu amaçla, ayaktan hasta birimi-mizce izlenen ve bilgilendirilmiş onam veren, DSM-IV’e göre Dürtü kontrol bozukluğu, başka türlü adlandırılamayan (zorlantılı satınalma) ta-nılı ve eştanısı bulunmayan 10, iki uçlu bozukluk tanılı ve en az 8 haftadır düzelme döneminde olan 100 olgu ardışık olarak ölçeklerle değerlendirilmiştir. Sağlıklı bireyler SCID-NP ölçütlerince daha önce psikiyatrik yakınması, başvurusu ve tedavi öyküsü olmayan, yaş ve cinsiyet olarak iki uçlu bozukluk olguları ile benzer hastanemiz çalışanlarıdır. Ölçek güvenilirliği, iç tutarlılık, geçerliği faktör analizi ve test bağıntıları ile ortaya konmuştur. Duyarlılık, özgüllük, yaygınlık ve kesme noktası ROC eğrisi ile saptanmıştır.
Bulgular: Hasta grubunda zorlantılı satı-nalma ölçeği puan ortalaması iki uçlu bozukluk ve zorlantılı satınalma tanılı olgularda sağlıklı bireylerden yüksektir (p= 0.018 ve p< 0.001). Ölçeğin iç tutarlılığı 0.80 olarak hesaplanmıştır. Faktör analizinde ayrışan üç alt boyuttan harcama eğilimi, varyansın % 22.5’ini, reaktif satınalma varyansın % 53’ünü ve suçluluk alt boyutu varyansın % 24.5’ini karşılamaktadır. Zorlantılı satınalma ölçeği ile Baratt Dürtüsellik Ölçeği arasında güçlü, zorlantılı satınalma ölçeği ile Beck Depresyon Ölçeği ve Beck Anksiyete Ölçeği arasında ise orta derecede bir bağıntı gösterilmiştir. Zorlantılı satınalma ölçeği ile Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği arasında güçlü bir ters bağıntı vardır. ROC eğrisinde ölçek duyarlılığı 0.790, özgüllüğü 0.955 olarak saptanmıştır. Buna göre % 95 güven aralığında yaygınlık % 9.6, kesme noktası 42 ve üzeri olarak hesaplanmıştır.
Sonuç: Zorlantılı satınalma ölçeğinin, iki uçlu bozukluk ve zorlantılı satınalma tanılı olgu-larısağlıklı bireylerden ayırt ettiği gösterilmiştir. Zorlantılı satınalma ölçeği Türkçe formu, kabul edilebilir geçerlik ve güvenilirlik test sonuçları ile kısa ve basit, kişinin geri bildirimine dayalı ve uygulama kolaylığı olan bir ölçüm aracıdır.
Kaynaklar
Manolis C, Roberts JA, Kashyap V. A critique and comparison of two scales from fisteen years of studying compulsive buying. Psychol Rep 2008; 1: 153-165.
Croissant B, Klein O, Löber S, Mann K. A case of compulsive buying-impuls control disorder or dependence disorder? Psychiatr Prax 2009; 4: 189-192.
Grant JE, Levine L, Kim D, Potenza MN. İmpulse control disorders in adult psychiatric inpatients. Am J Psychiatry 2005; 162(11): 2184-2188.
Grüsser SM, Thalemann C, Albrecht U. Excessive compulsive buying or behavioral addiction”? A case study. Wien Klin Wochenschr 2004; 5-6: 201-204.
Hollander E, Allen A. Is compulsive buying a real disorder, and is it really compulsive? Am J Psychiatry 2006; 10: 1670-1672.
Dell’Osso B, Allen A, Altamura AC, et al. Impulsive-compulsive buying disorder: clinical overview. Aust N Z J Psychiatry 2008; 4: 259-266.
Lejoyeux M, Avril M, Richoux C, et al. Prevalence of exercise dependence and other behavioral addictions among clients of a Parisian fitness room. Compr Psychiatry 2008; 4: 353-358.
Stein DJ. Classifying hypersexual disorders: compulsive, impulsive and addictive models. Psychiatr Clin North Am 2008; 4: 587-591.
Silbermann A, Henkel A, Müler A de Zwaan M. The application of ecological momentary assessment to the study of compulsive buying. Psychother Psychosom Med Psychol 2008; 12: 454-461.
Mueller A, de Zwaan M. Treatment of compulsive buying. Fortschr Neurol Psychiatry 2008; 8: 478-483.
Mitchell JE, Burgard M, Faber R Cros- by RD, de Zwaan M. Cognitive behavioral therapy for compulsive buying disorder. Behav Res Ther 2006; 12: 1859-1865.
Mueller A, Mitchell JE, Mertens C, et al. Comparision of treatment seeking compulsive buyers in Germany and the United States. Behav Res Ther 2007; 7: 1629-1638.
Black DW. A review of compulsive buying disorder. World Psychiatry 2007; 1: 14-18.
Di Nicola M, Tedeschi D, Mazza M, et al. Behavioral addictions in bipolar disorder: Role of impulsivity and personality dimension. J Affect Disord 2010; 125 (1-3): 82-88.
Valence G, D’astous A, Fortier L. Compulsive buying: conceptand measurement. J Consum Policy 1988; 11: 419-433.
Scherhorn G, Reisch LA, Raab G. Addictive buying in West Germany. J Consum Policy 1990; 13: 355-387.
Cole L, Scherrel D. Comparing scales measure compulsive buying: An exploration of their dimensionality. Adv Consum Res 1995; 22: 419-427.
Kesebir S, İşitmez S, Gündoğar D. Compulsive buying in bipolar disorder: Is it comorbidity or complication? J Affect Disord 2012; 136 (3): 797-802. Z. Yüncü, S. Kesebir
Çorapçıoğlu A, Aydemir Ö, Yıldız M. DSM-IV eksen I bozuklukları için yapılandırılmış klinik görüşmenin Türkçe’ye uyarlanması ve güvenilirlik çalışması. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12: 233-236.
Sorias S, Saygılı R, Elbi H. DSM-IIIR yapılandırılmış klinik görüşmesi, Türkçe versiyonu. Bornova İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1990.
Faber, RJ, O’Guinn, TC. A clinical screen-er for compulsive buying. Journal of Consumer Research 1992; 19, 459–469.
Güleç H, Tamam L, Yazıcı Güleç M. Psychometric properties of the Turkish Version of the Barratt Impulsiveness Scale-11. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2008; 18: 245-252.
Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 1998; 6 (22): 118-127.
Ulusoy M, Sahin, Erkman H. Turkish Version of The Beck Anxiety Inventory: Psychometric Properties. J Cognitive Psychotherapy 1998; 12: 28-35.
Çuhadaroğlu F. Adölesanlarda Benlik Saygısı. Uzmanlık tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1986.
Faber RJ, O’Guinn TC. Classifying compulsive consumers: Advances in the development of a diagnostic tool. Adv Consum Res 1989; 16: 738-744.
Faber RJ, O’Guinn TC. Compulsive Consumption and Credit Abuse. Journal of Consumer Policy 1988; 11: 97-109.
D’Astous, A, Maltais, J, Roberge C. Compulsive buying tendencies of adolescent consumers. Advances in Consumer Research 1990; 17: 306-312.
Monahan P, Black DW, Gabel J. Reliability and validity of a scale to measure change in persons with compulsive buying. Psychiatry Res 1996; 64 (1): 59-67.
Mueller A, Mühlhans B, Silbermann A, et al. Compulsive buying and psychiatric comorbidity. Psychother Psychosom Med Psychol 2009; 8: 291-299.
Koran LM, Faber RJ, Aboujaoube E, et al. Estimated prevalance of compulsive buying behavior in the United States. Am J Psychiatry 2006; 10: 1806-1812.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Bağımlılık Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
...