TURGUT ÖZAL TIP MERKEZİNDE GÖREVLİ HEMŞİRELERİN SİGARA İÇME DAVRANIŞLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

R. Aylaz; S. Hacıevliyagil; A. Durdu

TURGUT ÖZAL TIP MERKEZİNDE GÖREVLİ HEMŞİRELERİN SİGARA İÇME DAVRANIŞLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yazarlar

R. Aylaz
S. Hacıevliyagil
A. Durdu

Anahtar Kelimeler:

sigara- hemşire- factör

Özet

Amaç: Bu çalışmada bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin sigara içme oranını, sigara içenlerin sigaraya bağımlılık durumlarını ve sigara içme davranışına ilişkin risk faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Turgut Özal Tıp Merkezi‘nde Haziran 2006-Ağustos 2006 tarihleri arasında gönüllü 282 hemşireye gözlem altında anket uygulayarak yapılmıştır. Hemşirelere sosyo-demografik özelikleri ile Fagerstrom nikotin bağımlılık testinden oluşan anket formu uygulanmıştır. Bulgular: Hemşireler arasında sigara içme alışkanlığı % 54.4 (kadınlarda %42.1, erkeklerde % 61.7) olarak tespit edildi. Hemşirelerin daha çok hastane ortamında sigara içtikleri (% 59.4) saptanmıştır. Hemşirelerin eğitim durumlarına göre sigara içme davranışı arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Sağlık meslek lisesinden mezun hemşirelerde sigara içme oranı, yüksekokul mezunlarına göre daha yüksektir. Ailesinde sigara içen bireylerin olması, hemşirelerin sigara içme davranışı açısından etkileyici olmuştur (p<0.05). Halen sigara içenlerin Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi‘ne göre 20 kişi yüksek, 10 kişi çok yüksek düzeyde bağımlı olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Sonuç olarak bu çalışmada hemşirelerin %54.4‘ün sigara içmesi ciddi bir sağlık sorunudur. Hemşirelerin sigarayı daha çok hastanede içtikleri ve hastanede pasif içiciliğe maruz kaldıkları belirlenmiştir. Sağlık hizmeti vermekte olan bireylerin sigara içimi ve bağımlılığı konusunda daha bilgili ve duyarlı olmaları beklenir. Bu amaçla hemşirelik eğitim müfredatında mutlaka sigara ve sağlık, nikotin bağımlılığı gibi konuların yer alması gerekmektedir.

Kaynaklar

Talay F, Altın S, Çetinkaya E. İstanbul’un Gaziosmanpaşa ve Eyüp ilçelerindeki sağlık çalışanlarının sigara içme alışkanlıkları ve sigara içmeye yaklaşımları. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55: 43-50.

Boccoli E, Federici A, Trianni GL, Melani AS. Changes of smoking habits and beliefs during nurse trainnig: A longitudinal study. EurJ Epidemiol 1997; 13: 899-902.

Tütünsüz Yaşam Derneği. www.tutun- suzyasam.org/ (erişim tarihi 23-07-2007).

Schultz AS. Nursing and tobacco reduction: a review of the literature. Int J Nurs Stud 2003; 40: 571-86.

PİAR, Sigara Alışkanlıkları ve Sigara ile Mücadele Kolu Kamuoyu Araştırması, 1988.

Bilir N. Sigara ile Savaşın Neresindeyiz? Hacettepe Tıp Dergisi 1997; 28:14-17.

Sezer RE, Açık Y. Smoking and smoking cessation in Baskil Township of Elazığ, Turkey, 1993. J. Smoking Related Dis 1994; 5: 277-28.

Nehir S, Demet MM, Dinç G. Manisa ili kent merkezinde görevli hemşirelerin sigara kullanma düzeyleri ve ilişkili risk etmenleri. Bağımlılık Dergisi 2007; 8: 3-10.

Adrıaanse H, Vanreek J, Zandbelt L, Evers G. Nurses Smoking Worldwide- A Review of 73 surveys on nurses tobacco consumption in 21 countries in the period 1959-1988. Int J Nurs Studies 1991; 28:361-375.

WHO; “Nursing and smoking: Fighting the stress. Word no-tobacco day 1993, Health Services: Our window to a tobacco free world”, 1993.

Dilbaz N, Apaydın L. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşireler arasındaki sigara içme, bırakma sıklığı ve sigara içme davranışının özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2002; 3: 73-83.

Altınbaş Ö. Hemşirelerde sigara içmeyi etkileyen faktörlerin incelenmesi. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2002.

Argon G. Sigara, zararları ve korunma yöntemleri, tütün kullanma şekilleri ve nedenleri. Ege Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1998;4: 59-64.

Youth Risk Behavior Surveillance- United States, 2001 Surveillance Summaries. June 28, 2002; 51: 1-64.

Uysal MA, Kadakal F, Karşıdağ C, ve ark. Fa- gerstrom Nikotin Testinin Türkçe versiyonu güvenirliği ve faktör analizi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004; 52: 115-121.

Temel A, Dilbaz N, Bayram G. Bir eğitim hastanesinin sağlık personelinde sigara alışkanlığı, bırakma sıklığı ve bağımlı kişilik özelliklerinin ilişkisi. Bağımlılık Dergisi 2004; 5: 65-71.

Fagerstrom KO, Kunze M, Schoberbeger, et al. Nicotine dependence versus smoking prevalen- ce:Comparisons among countries and categories of smokers. Tobacco Control 1996; 5: 52-6.

Fagerstrom KO, Heatherton TF, Kozlowski LT. Nicotin addiction and its assesment. Ear Nose Throat J 1992; 69: 763-7.

Aşut Ö. Hekim ve Sigara. 1. Baskı, Ankara: Maya Matbaacılık, 1993: 45-52.

Hodgetts G, Broers T, Godwin M. Smoking behaviour, knowledge and attitudes among Family Medicine physicians and nurses in Bosnia and Herzegovina. BMC Fam Pract 2004; 11: 12.

Alçelik A, Deniz F, Yeşildal N, Mayda AS, Şerifi BA. AİBÜ Tıp Fakültesi hastanesinde görev yapan hemşirelerin sağlık sorunları ve yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005; 4: 55-65.

Lambert VA, Lambert CE, Itano J, et al. Crosscultural comparison of workplace stressors, ways of coping and demographic characteristics as predictors of physical and mental health among hospital nurses in Japon, Thailand, South Korea and the USA (Hawaii). International Journal of Nursing Studies. 2004; 41: 671-684.

Sezer E, Açık Y, Bilgin N, ve ark. Elazığ ilinde görev yapan hemşire ve ebelerin sigara konusundaki tutum ve davranışları. Sigara Alarmı 1992; 2: 9.

Erbaycu AE, Aksel N, Çakan A, Özsöz A. İzmir ilinde sağlık çalışanlarının sigara içme alışkanlıkları. Toraks Dergisi 2004; 5: 6-12.

Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi . Sigara ve Sağlık Ulusal Kongresi Özet Kitabı, 1997.

Öncel S. İzmir Metropolünde çalışan sağlık personelinin sigara konusundaki tutum ve davranışları. Uzmanlık Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1984.

Kutlu R, Marakoğlu K, Çivi S. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi hemşirelerinde sigara içme durumu ve etkileyen faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2005; 27: 29-34.

Güneş G, Pehlivan E, Eğri M, Genç M. Turgut Özal Tıp Merkezi hekim, hemşire ve tıp öğrencilerinde sigara içme sıklığı. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 1997; 4: 407-411.

Sekijima K, Seki N, Suzuki H. Smoking prevalence and attitudes toward tobacco among student and staff nurses in Niigata, Japan. To- hoku J Experiment Med 2005; 206: 187-194.

Siques P, Brito J, Munoz C, et al. Prevalence and characteristics of smoking in primary healthcare workers in Iquique, Chile. Public Health 2006; 120: 618-623.

Vakeflliu Y, Argjiri D, Peposhi I, Argon S, Me- lani AS. Tobacco smoking habits, beliefs, and attitudes among medical students in Tirana. Albania. Prev Med 2002; 4: 370-3.

Hay DR. Cigarette smoking by New Zealand doctors and nurses: results from the 1996 population census. N Z Med J 1998; 7: 102-4.

Hughes AM, Rissel C. Smoking: rates and attitudes among nursing staff in central Sydney. Int J Nurs Pract 1999; 5:147-54.

Patkar AA, Hill K, Batra V, Vergare MJ, Leone Ft. A comparison of smoking habits among medical and nursing students. Chest 2003;124: 1415-20.

Karlıkaya C, Öztuna F, Solak ZA, Özkan M, Örsel O. Tütün kontrolü. Toraks Dergisi, 2006; 7: 51-64.

Mackay J, Amos A. Women and ta- bacco. Respirology 2003; 8: 123-30.

Nelson DE. Trends in cigarette smoking among US physicians and nurses. JAMA 1994; 271: 1273-75.

İnanç N, Yurt V. GATA’da çalışan doktor ve hemşirelerin sigara içme davranışına ilişkin özelliklerin incelenmesi. II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildirileri Kitabı, 1990: 629-640.

Kitajima T, Ohida T, Harano S, Kamal AMM, et al. Smoking behavior, initiating and cessation factors among Japanese nurses: A cohort study. Public Health 2002; 116: 347-352.

TURGUT ÖZAL TIP MERKEZİNDE GÖREVLİ HEMŞİRELERİN SİGARA İÇME DAVRANIŞLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER